Stolpersteine geplaatst; ‘Ze moesten worden uitgewist...’

In de Koningsstraat zijn afgelopen zaterdag zes Stolpersteine (‘struikelstenen’) geplaatst. Elke steen vertegenwoordigt een lid van de Joodse familie Van Hoorn-Italiaander. Die heeft van 1941 tot 1943 in deze straat op nummer 60 gewoond. De zes gezinsleden zijn in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers opgepakt en in concentratiekampen omgebracht. “Het was de bedoeling dat ze werden uitgewist, maar dat is niet gelukt”, besloot Claudia Thunnissen emotievol haar toespraak doelend op de aanwezigheid van verschillende generaties nabestaanden, de zes stenen en de circa 150 belangstellenden die de bijeenkomst bijwoonden.

Het gezin Van Hoorn kwam oorspronkelijk uit Den Haag en is in 1941 in de Leiderdorpse Koningstraat komen wonen. Het bestond uit vader Barend van Hoorn (1870-1943), moeder Hester van Hoorn-Italiaander (1866-1943), de zonen Salomon (1900-1942), Simon (1906-1942), Jacob (1909-1942) en zus Caroline (1903-1943). Vijf van de negen kinderen, waren al het huis uit en in Den Haag gebleven. Van deze vijf zijn Levij Barend, Elisabeth en hun gezinnen eveneens in een concentratiekamp vermoord. Aäron, Joseph en Sophia hebben de Holocaust overleefd.

Hun nabestaanden hebben zaterdag de zes Stolpersteine gelegd. Kunsthistorica Claudia Thunnissen heeft de familiegeschiedenis uitgeplozen. Tijdens de bijeenkomst schetste zij het beeld van de bange jaren die deze joodse familie tijdens de Duitse bezetting moet hebben beleefd. Nadat ze in Den Haag wegens de voor hen dreigende situatie een aantal malen hebben moeten verhuizen kwamen ze 1941 in de Leiderdorpse Koningsstraat wonen. 

We mogen de gebeurtenissen van toen niet vergeten, maar moeten deze doorgeven aan de volgende generaties

De Koningsstraat lag toen in een nieuwbouwwijkje met jonge bomen. Die zijn nu groot, maar de straat zou voor de toenmalige bewoners nog steeds herkenbaar zijn, denkt Thunnissen. Het gezin Van Hoorn heeft er maar even mogen wonen. In 1942 werden de drie zonen afgevoerd. En een jaar later de overige drie gezinsleden. “Ze moesten worden uitgewist…” Claudia moest haar slotzin even onderbreken en ook het publiek leek ontroerd. “Maar het is niet gelukt”. Na deze emotievolle woorden legde een aantal nazaten de Stolpersteine voor het huis waar hun familie heeft gewoond.

Simon van Hoorn, kleinzoon van Barend en Hester van Hoorn kwam als jongetje op bezoek bij zijn opa en oma in de Leiderdorpse Koningstraat. Hij was blij verrast om zaterdag ook het huis van binnen te mogen bekijken. Uiteraard zag het interieur er nu totaal anders uit, maar Simon kon nog precies aanwijzen waar zijn oma, opa, tante Caroline en oom Simon zaten. Zelf speelde hij op de grond met de hond. Ook vier achterkleinkinderen van Barend en Hester van Hoorn - Rob Mostert, Loes Pak-Mostert, Ank Versteeg-Mostert en Ronald van Hoorn - legden een steen of plaatsten er een fotootje bij. Voor haar onderzoek naar de familiegeschiedenis heeft Claudia Thunnissen Ronald van Hoorn onlangs nog opgespoord.

Bijzondere geschiedenis

Eenmaal op hun plek legden de oude en jonge(re) nakomelingen een bloem of steentje (een Joods gebruik) bij de Stolpersteine. Daarna volgden de toeschouwers. Onder hen locoburgemeester Herman Romeijn en de huidige bewoners van het huis waar de familie van Hoorn heeft gewoond. Sinds een half jaar kennen Joeri en Willemijn Schaffels de bijzondere geschiedenis van hun woning.

“Je probeert je een voorstelling te maken hoe het gezin Van Hoorn hier destijds moet hebben geleefd. Wat er is gebeurd is echt niet voor te stellen”, zegt Willemijn. Ze hebben van harte meegewerkt om de ceremonie mogelijk te maken. “We mogen de gebeurtenissen van toen niet vergeten, maar moeten deze doorgeven aan de volgende generaties”. Hun beide studerende dochters waren eveneens aanwezig.

Wat er is gebeurd is echt niet voor te stellen

Stolpersteine (afkomstig van het Duitse woord “stolpern”, struikelen), worden geplaatst op de stoep voor huizen waar slachtoffers van het Nazibewind hebben gewoond. Op elke herdenkingssteen staat naam, geboortejaar, datum van arrestatie en overlijden van het slachtoffer. In Europa zijn er in ruim 1200 plaatsen Stolpersteine geplaatst. De zes voor de familie Van Hoorn zijn de eerste in Leiderdorp.

Tekst en foto’s: Nelleke Thissen.