Dudok en het Van Leeuwenpark

Een van Nederlands bekendste architecten is Willem Marinus Dudok. Beroemd geworden door het Raadhuis van Hilversum en honderden andere gebouwen in ons land en daarbuiten. Voordat hij op 1 juli 1915 voor de gemeente Hilversum ging werken was hij twee jaar in dienst van de gemeente Leiden en ontwierp daar onder andere de HBS aan de Burggravenlaan (het huidige Bonaventura College) en het Leidsch Dagblad-gebouw aan de Witte Singel. In zijn Leidse tijd ontwierp Dudok samen met zijn vriend en collega-architect J.J.P. Oud ook een complex woningen in Leiderdorp: het Van Leeuwenpark. 

Sinds kort zijn foto’s en tekeningen van deze woningen online te vinden op de website Dudok.org. Ze geven een prachtig beeld van het ontwerp van deze – helaas gesloopte – woningen en van Leiderdorp rond 1915.

‘Een bebouwing eener arbeiderswijk’

Op 12 juni 1914 werd in Leiderdorp de Woningbouwvereniging ‘Dorpsbelang’ opgericht met als doelstelling: “De verbetering der volkshuisvesting te Leiderdorp”. Dorpsbelang wilde “Hygiënisch ingerichte woningen verhuren die voldoen aan de behoeften van een in bescheiden financiële omstandigheden verkerend gezin, of aan personen uit de arbeidersklasse, of daarmee gelijk te stellen personen.” Voor de eerste te bouwen woningen aan de Hoogmadeseweg ontwierpen Dudok en Oud een complex van 24 woningen onder de titel ‘een bebouwing eener arbeiderswijk’. Naast een woonhuis dat ook diende als kapperszaak en winkel kwamen er 18 Type A-woningen met een ingebouwde keuken, een wasplaats, twee kleine slaapkamers en een vliering. De 5 Type B-woningen waren iets groter, met een aparte keuken en een extra slaapkamer.

De aanbesteding vond plaats op 23 juni 1915 in de Hollandsche Tuyn. De aannemers hadden hiervoor hun inschrijvingen ingeleverd bij dominee Kramer in kindertehuis Voordorp. Enkele Leiderdorpse bouwvakkers hadden het college gevraagd het werk aan hen te gunnen, maar bleken een dag te laat te zijn, zodat aannemer Scheer uit Bodegraven de opdracht kreeg. Ondanks de hoge prijzen van bouwmaterialen als gevolg van de Eerste Wereldoorlog werd het complex in november 1915 opgeleverd en bedroeg de totale bouwsom 50.400 gulden. Bij de officiële opening herdacht de voorzitter van Dorpsbelang dominee Krama zijn kort daarvoor gestorven voorganger Van Leeuwen. Uit dank kreeg het complex zijn naam.

Klein en gerieflijk en alles bij de hand

Leidenaar Willem Brouwer schreef in het Leidsch Dagblad het volgende over de woningen. “Allerliefst staan ze bijeen gegroepeerd, in verschillende blokjes. Ruimte is er gelaten om een gemeenschappelijk plantsoentje aan te leggen, terwijl de eenvoud waarmee ze zijn opgetrokken, prachtig past in de landelijke omgeving. (...) Klein en gerieflijk en alles bij de hand. Geen cm. grond is onbenut gebleven en toch gevoelt men dat niet. (...) Voor Leiderdorp meen ik wel te mogen verklaren, dat dit werk van de architecten Dudok en Oud een aanwinst is.” 

De eerste huurders hadden daar minder oog voor en klaagden over het ontbreken van een bedstee en een tekort aan bergruimte. De woningbouwvereniging regelde al snel ledikanten voor 19 woningen en liet schuurtjes bouwen in de tuin. Op de onderstaande foto* uit het Archief van Dudok zijn de eerste bewoners van de woningen te zien vanaf de Hoogmadeseweg. 

Gesloopt

Na de Tweede Wereldoorlog droeg Dorpsbelang het Van Leeuwenpark over aan de gemeente. Helaas verpauperden de woningen in de jaren ‘70 en werd het complex in december 1978 gesloopt. In 1979 verkocht de gemeente de grond aan de Algemene Woningbouwverenging Leiderdorp, die er het huidige ‘Van Leeuwenpark’ liet bouwen op basis van de plattegrond van de architecten Dudok en Oud.

Tekst: Peter Diebels