'Onze bevrijding kwam pas in 2017'

Waren zijn ouders fout in de Tweede Wereldoorlog? Dat is de vraag waar Olav Du Ry van Beest Holle lang mee geworsteld heeft. Na uitgebreid onderzoek kan hij die vraag met een duidelijk 'nee' beantwoorden. Maar de verdenking heeft lange schaduwen geworpen over de levens van het hele gezin. In zijn onlangs verschenen boek 'Jalna' beschrijft hij de zoektocht naar het verleden van zijn ouders en de invloed die dat verleden heeft gehad op hem en zijn drie zussen.

Door: Corrie van der Laan

Olav Du Ry van Beest Holle was van 1974 tot 2008 huisarts in Leiderdorp, waar hij bekend stond als dokter Du Ry. Na zijn pensionering vond hij de tijd, rust en energie om op zoek te gaan naar het verleden van zijn ouders, dat altijd gehuld was in een waas van geheimzinnigheid. Van de oorlog en de jaren kort daarna weet hij eigenlijk niets meer. Hij was te jong om zich die tijd te herinneren en thuis werd er nooit over gesproken.

De oorlogsjaren

De ouders van Du Ry emigreerden kort na hun huwelijk in 1932 naar Berlijn, waar ze een uitgeverij begonnen. "Met de Duitse ideologie hadden mijn ouders niets. Dat weet ik uit de bewaard gebleven brieven van mijn moeder aan haar vriendin", schrijft Du Ry op de website van zijn eigen uitgeverij, www.almansgeest.nl. In 1942 werden ze door de oorlog gedwongen de Duitse hoofdstad te verlaten en verplaatsten ze het bedrijf naar Den Haag. Daar werd Du Ry in 1942 geboren. Begin 1944 verhuisde hij met zijn ouders en twee oudere zussen naar Putten waar het gezin een landhuis met de naam Jalna huurde. Door puur geluk wist zijn vader te voorkomen dat hij meegevoerd werd door de Duitsers bij de beruchte razzia van Putten, begin oktober 1944, waarbij bijna de complete mannelijke bevolking van het dorp gedeporteerd werd.

Verdenking

Na de bevrijding werden de ouders van Du Ry verdacht van collaboratie met de Duitsers. Waarom? Het is nooit echt helder geworden. Waarschijnlijk heeft het te maken met hun Berlijnse jaren. De verdenking had grote gevolgen. De ouders werden vele maanden geïnterneerd, de kinderen enkele weken. Gedurende het onderzoek werden hun vermogen en de uitgeverij onder beheer gesteld van beheerders aangewezen door het Nederlands Beheersinstituut (NBI). Ontgoocheld vertrok het gezin naar Frankrijk waar het vier jaar leefde in armoede. Eind 1949 kwam er een verklaring van het NBI waaruit bleek dat er geen grond was gevonden voor de verdenkingen. Het gezin, uitgebreid met een in 1947 geboren dochter, keerde volkomen berooid terug uit de ballingschap; al hun geld was verdwenen en er restte hen alleen maar schulden. Bovendien bleef het beroepsverbod dat Du Ry senior opgelegd had gekregen in stand; hij mocht tot 1951 niet in Nederland actief zijn als uitgever. Dat liet de familie geen keus dan het land te verlaten. In Duitsland begonnen ze opnieuw. De ouders van Du Ry scheidden in 1957, waarna de moeder met haar kinderen terugkwam naar Nederland.

Diep weggestopte wond

Du Ry begon na vele omzwervingen in 1965 met een studie geneeskunde in Leiden. Hij trouwde in 1970 en ging wonen in Leiderdorp. Werk en gezin – hij kreeg drie kinderen – namen alle tijd en aandacht in beslag tot zijn pensioen in 2008. In datzelfde jaar opende een gesprek met historicus Madelon de Keizer, die onderzoek deed naar de razzia van Putten, de diep weggestopte wond van het verleden. De Keizer ging ervan uit dat Du Ry en zijn zussen 'kinderen van NSB'ers' waren. "Ik accepteerde dat gewoon, vermoedelijk omdat het eigenlijk overeenkwam met hetgeen ik dacht". Maar zijn oudere zus vertelde later dat dit beslist niet waar was. Dat was aanleiding tot zijn zoektocht naar de waarheid die acht jaar in beslag nam.

Meer dan een boek

In 2016 was Du Ry klaar om zijn levensgeschiedenis op papier te zetten. Dat resulteerde in het boek 'Jalna', ruim 400 pagina's en gelardeerd met 30 kleurenfoto's, dat net is uitgekomen.

Voor de schrijver en zijn zussen is het veel meer dan een boek. Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog droegen ze altijd de schaduw van het verleden met zich mee. "Hoewel wij geen kinderen van NSB'ers waren, werd er wel zo naar ons gekeken en gingen wij ons ernaar gedragen. Onze bevrijding vond pas in 2017 plaats, de bevrijding uit onze ballingschap", aldus Du Ry.

'Jalna. Mijn zoektocht' is verkrijgbaar via de website www.almansgeest.nl