Van het gas...

'Bewoners zijn nu aan zet'

In de Oranjewijk en een deel van het Doeskwartier in Leiderdorp wil de gemeente samen met de bewoners kijken wat hier de mogelijkheden zijn om van het gas af te gaan. Maya van der Steenhoven, directeur van het Programmabureau Warmte Koude Zuid-Holland dat zich bezig houdt met de energietransitie in onze provincie, juicht burgerparticipatie in dit proces toe. "Ik denk dat het de juiste route is dat mensen zelf besluiten welk alternatief zij willen voor aardgas." Ze vertelt dat ook in andere wijken in Nederland, bij elkaar een stuk of vijftig, momenteel gekeken wordt wat de beste weg is naar een aardgasloze toekomst. Dat kost aardig wat hoofdbrekens. Want hoe laat je zoveel mogelijk mensen meedenken en meepraten en hoe bereik je een zekere mate van overeenstemming in de wijk. "Iedereen zit in de beginfase, dus je hebt niet de mogelijkheid om even bij anderen te kijken wat de beste aanpak is. Je moet zelf ervaren wat werkt."

In ieder geval moeten de bewoners nauw bij het hele proces betrokken worden, benadrukt ze. "Als mensen zelf aan de slag gaan met elkaar, ontstaat er creativiteit, omdat ze hun eigen wijk kennen. En er zijn altijd mensen onder die al heel veel kennis hebben, die technisch onderlegd zijn, en die het leuk vinden om, soms met wat ondersteuning van de gemeente, zich echt te verdiepen in wat goed is voor hun wijk. Bovendien kunnen zij de sociale kant meenemen. Ze weten wat er speelt in de buurt, wie niet in staat zijn mee te komen in het hele proces omdat ze bijvoorbeeld te oud of te ziek zijn of de taal niet spreken. Zij kunnen zorgen voor een mate van maatwerk die een gemeente never-nooit kan leveren."

Goede informatie cruciaal

Wel is het zo dat het succes van burgerparticipatie staat of valt met de informatie waarover de burgers kunnen beschikken. "Dat is best een lastige. Elke dag verschijnen er nieuwe onderzoeken en studies naar de energietransitie en ik zie niet dat alle bewoners van de Oranjewijk die allemaal gaan lezen. Het is ook vaak moeilijk de betrouwbaarheid van bronnen te beoordelen, er is best veel misinformatie. Maar het is voor burgers zeker mogelijk hierin hun weg te vinden. Mijn eigen bureau maar ook bijvoorbeeld Hier Verwarmt, Milieu Centraal, de VNG, het Duurzaam Bouwloket geven goede informatie of kunnen je doorverwijzen." Daarnaast, geeft ze aan, kunnen bewoners natuurlijk altijd aankloppen bij de gemeente voor hulp bij het vinden van betrouwbare bronnen. "De bewoners zijn nu zelf aan zet", aldus Van der Steenhoven. "Mijn advies aan hen is: ga op zoek naar de informatie die je nodig hebt en haal er deskundige mensen bij die puur praktisch voor jouw wijk kunnen vertellen wat de beste oplossing is."

'Warmtenet goed alternatief'

Een optie die lang niet overal mogelijk is maar wèl in de Oranjewijk, is aansluiting op een warmtenet. De komst van de Warmterotonde die heet water uit het Rotterdamse havengebied naar Leiden brengt, biedt daarvoor een unieke kans. Een heel goed alternatief, verzekert Van der Steenhoven. "Uit eigen onderzoek weten we dat in wijken als de Oranjewijk, waar de huizen veelal niet goed geïsoleerd zijn, een collectieve oplossing als een warmtenet verreweg het goedkoopste is." Daar komt nog bij dat de straten in de Oranjewijk binnenkort sowieso dit jaar op de schop moeten in verband met de vervanging van de riolering en de gasleidingen. "Tussen nu en 31 jaar is aardgas einde verhaal; dit is het moment om te zeggen 'laten we niet voor miljoenen investeren in een tijdelijk gasnet maar laten we meteen voor een duurzame oplossing kiezen'." Aanvankelijk zal de Warmterotonde zeker geen 100 procent duurzame warmte leveren, zo erkent ze meteen. Het water wordt immers verhit door restwarmte van zware industrie en de Afvalverwerking Rijnmond (AVR). "Maar het gaat wél om warmte die anders weggegooid wordt. En door die te gebruiken besparen we wél zo'n 20 procent van ons energiegebruik." Bovendien, geeft ze aan, moet ook de CO2 uitstoot van de industrie omlaag, in 2030 al met 55 procent. Dat betekent dat de industrie op zoek moet naar andere, duurzame bronnen waarmee de restwarmte vanzelf ook duurzamer wordt.

Daarbij komt dat de Warmterotonde een flexibel systeem is, dat warmte kan krijgen van verschillende bronnen. Op termijn gaat geothermie (aardwarmte) daarbij een steeds grotere rol spelen, zo verwacht Van der Steenhoven.

Onderzoek naar informatiebehoefte

Een student Technische Bestuurskunde van de TU Delft is momenteel bezig met een onderzoek in het kader van de energietransitie in de Leiderdorpse Oranjewijk. Via een enquête wil hij peilen wat voor soort informatie de bewoners al hebben over alternatieven voor aardgas, hoe ze die informatie hebben vergaard, wat ze ervan vinden, welke informatie ze nog missen en op wat voor manier ze die zouden willen krijgen.

De enquête kan worden ingevuld via de link op www.Leiderdorp/oranjewijk.

De serie 'Van het gas af' wordt mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Leids Mediafonds.

Teksten: Corrie van der Laan, foto's: Johan Kranenburg
De eerstvolgende aflevering verschijnt in de krant van 27 maart.