Kerstboom is geen dennenboom
Algemeen Leiderdorp NatuurlijkZES ACTIEVE GIDSEN VAN NATUURORGANISATIE IVN VOLGEN HET PLANTEN- EN DIERENLEVEN IN LEIDERDORP. OM DE WEEK SCHRIJVEN ZIJ IN DEZE RUBRIEK OVER HUN BEVINDINGEN.
O, dennenboom, o dennenboom, wat zijn uw takken wonderschoon!
Ik ben benieuwd of u dit sfeervolle liedje ook kent. Geen idee of kinderen op school dit soort kerstliedjes nog leren en of er thuis nog gezongen wordt. Ik hoop van wel, want zingen geeft een gevoel van verbondenheid en blijdschap. En dat is precies wat we in deze onwerkelijke tijd nodig hebben. Ik koester warme herinneringen aan de kerstboom die naast de piano bij mijn grootouders stond en waar we met ons allen kerstliedjes zongen; wat een plezier, en warm en geborgen gevoel! Samen zingen, dat doet wat met je.
Toen ik jaren later mij in (naald)bomen ging verdiepen, bleek dat er oorspronkelijk maar drie soorten naaldbomen in ons land voorkwamen: de grove den, de taxus en de jeneverbes. Onze bossen, duinen en tuinen staan nu vol met vele soorten naaldbomen. In bos en duin worden ze geleidelijk vervangen door loofbomen; ze zijn uit de mode. Ze horen hier niet (vinden sommige deskundigen); ze hebben veel water nodig waardoor ze bijdragen aan de verdroging. Een naaldbomenbos zou eentonig zijn en te weinig biodivers. Gelukkig wordt daar ook anders overgedacht en zijn er mensen die zich hard maken voor ‘hun’ naaldbos, waaronder paddenstoelenkenners. Want naaldbossen zijn rijk aan paddenstoelen.
Zelf houd ik van naaldbossen; in de zomer geuren ze heerlijk, de lichtval tussen de bomen is prachtig en als er geen zon is, is het er donker, mysterieus en spannend. Ik ben er graag en veel vogels ook. Bekend zijn de (vuur)goudhaantjes, mezen, spechten, kruisbekken, boomklevers en nog veel meer soorten.
Naaldbomen heb ik leren kennen en kwam er achter dat onze kerstboom een sparrenboom is en geen dennenboom. De melodie van ‘o dennenboom’ is ergens tussen 1579 en 1639 (bron Wiki) gecomponeerd, maar Ernst Anschütz heeft in 1824 met groot succes de huidige tekst geschreven; het lied werd wereldwijd populair. In Nederland heeft men het lied eenvoudig weg vertaald van ‘o Tannenbaum’ naar ‘o dennenboom’ en hebben generaties lang uit volle borst ‘o dennnenboom’ gezongen naast een sparrenboom.
Graag reik ik u een simpel ezelsbruggetje aan om die twee te onderscheiden. De D van dennenboom staat voor duo. De naalden van een dennenboom staan in bundels van twee op de tak ingeplant. Bij de spar staat ieder naald apart ingeplant, dus staat de S voor solo. Een ander herkenningspunt voor sparren is de geur; wrijf of kneus de naalden stevig en snuif de heerlijke kenmerkende geur op. Verder prikken sparrennaalden behoorlijk en vallen in huis snel uit. De nu zo populaire Nordmannspar behoudt veel beter zijn naalden, ze prikken ook minder, maar helaas geurt de boom veel minder. Maar de traditionele vergissing blijft (gelukkig) voortgezet, want de Nordmannspar is nog steeds een spar.
Tekst: Maddy van Holland