VERVOLG VAN P10
Hogetemperatuur warmtenetten is een techniek waar in de eerste fase veel geld voor werd gegeven en nu dus blijkbaar niet. Ik had dat graag van tevoren geweten; we hebben heel veel energie in de aanvraag gestopt en zelfs adviesbureaus ingeschakeld. Dan is het wel zuur als blijkt dat hoge temperatuur warmtenetten in deze ronde nauwelijks aan bod komen.”
Restwarmte
Eigenlijk had de wethouder verwacht dat het Leiderdorpse project een streepje voor zou hebben vanwege de beoogde warmtebron voor het warmtenet: restwarmte uit het Rotterdamse havengebied. Er zijn vergevorderde plannen om die warmte via een nog aan te leggen Warmterotonde naar deze regio te transporteren. Het tracé voor de pijplijn voor het hete water scheert langs de Oranjewijk. Een unieke gelegenheid om een lokaal buizennetwerk erop aan te sluiten. En de aanleg van het buizenstelsel voor het warmtenet in de wijk zou mooi gecombineerd kunnen worden met de aanstaande vervanging van de riolering.
Met de afwijzing van de subsidieaanvraag wordt door dat plan een streep gezet. “Voor de gemeente is het gewoon te duur om een warmtenet aan te leggen”, zegt Van Woudenberg beslist. De wijkbewoners zijn vorige week ingelicht. “Nu de subsidie niet aan ons is toegekend, is het overgaan op een alternatieve warmtevoorziening op dit moment niet haalbaar voor uw wijk”, staat in een brief die ze op 27 oktober in de bus kregen.
Wat nu?
De grote vraag is natuurlijk: wat nu? In de brief aan de bewoners meldt de gemeente dat gestart wordt met het voorbereiden van de vervanging van de riolering in de wijk. Dat proces stond de afgelopen twee jaar op pauze omdat de gemeente eerst helder wilde hebben of, als de grond toch open gaat, meteen een warmtenet aangelegd kon worden. Nu dat pad voorlopig dood loopt, worden gelijktijdig met de riolering de gasleidingen vernieuwd. Want ook die zijn hard aan vervanging toe.
Alle opties open
Wel wordt het werk in de grond gepland met het oog op de toekomst waarin de aardgaskraan toch echt dicht gaat, vertelt Van Woudenberg. Daarbij wil hij alle opties open houden. "We gaan ervoor zorgen dat in de ondergrond ruimte is om eventueel alsnog een warmtenet aan te leggen. En we gaan kijken naar het elektriciteitsnet. Als elektriciteit belangrijk wordt als vervanging voor aardgas, moeten we daar op voorbereid zijn. Bovendien zie je nu al dat steeds meer mensen zonnepanelen plaatsen. Ook groeit de vraag naar laadpalen voor elektrische auto's. De kabels moeten dat in de toekomst wel aankunnen.” Wat de nieuwe gasleidingen betreft: Van Woudenberg gaat ervan uit dat die ook geschikt zullen zijn om waterstof door te transporteren.
Veel geleerd
Ruim twee jaar geleden, in september 2018, organiseerde de gemeente de eerste bewonersbijeenkomst waarin het voornemen om de Oranjewijk aardgasvrij te maken werd gelanceerd en toegelicht. Daarop volgde een intensief traject waarin samen met de Werkgroep Oranjewijk de weg naar een aardgasvrije toekomst voor de wijk uitgebreid is verkend en vervolgens uitgezet. Dat die weg nu voorlopig is versperd, betekent niet dat al het werk voor niets is geweest, benadrukt Van Woudenberg. “We hebben er als gemeente erg veel van geleerd. Niet alleen over de technische en financiële kanten van het gasvrij maken van een wijk maar ook over de participatie. Dat gaat met vallen en opstaan, het schuurt en botst soms. De lessen uit de afgelopen jaren kunnen we zeker in de toekomst gebruiken.
De wethouder hoopt dat de Werkgroep Oranjewijk gewoon doorgaat. “Ik zou de werkgroep graag actief houden als gesprekspartner van de gemeente in de wijk. Binnenkort gaan we overleggen over wat onze nieuwe agenda wordt en hoe we de wijk verder kunnen verduurzamen.”
Warmtevisie
Volgend jaar, in 2021, moeten alle gemeenten in Nederland een warmtevisie presenteren, waarin per wijk wordt beschreven wat de beste alternatieven voor aardgas zijn. Van Woudenberg verwacht dat voor de Oranjewijk een warmtenet nog steeds als beste en goedkoopste oplossing uit de bus zal komen. Zeker als de Warmterotonde over enkele jaren aangelegd wordt. Maar de financiering blijft een struikelblok. “Je hebt het over een investering van tien- tot vijftienduizend euro per woning. De meeste bewoners kunnen dat niet betalen en de gemeente ook niet. Het zal op een gegeven moment duidelijk moeten worden hoe de landelijke regering dat gaat oplossen.”
‘We hebben nu wat meer ruimte en lucht om even verder te kijken’
Bewoner n Natuurlijk is het jammer dat Leiderdorp geen miljoenensubsidie van het rijk heeft gekregen om één van de landelijke proeftuinen te worden en een collectief warmtenet in de Oranjewijk aan te leggen. Maar het is zeker geen reden om de handdoek in de ring te gooien, vindt Oranjewijkbewoonster Maaike Liem. “De opgave om van het gas af te gaan ligt er nog steeds. Laten we gewoon doorgaan met experimenteren en onderzoeken hoe we dat in deze wijk op de beste manier kunnen doen.”
Voor de serie ‘Van het gas af’ spraken we al enkele malen met Liem, die vanaf het begin een kritisch volger is van het project Oranjewijk. Duurzaamheid staat bij haar hoog in het vaandel en het plan om de wijk gasvrij te maken juichte ze meteen toe. Maar ze had wel haar kanttekeningen bij de manier waarop Leiderdorp de warmtetransitie wilde aanpakken. Grootste pijnpunt was het voorstel om de wijk in de toekomst te gaan verwarmen met restwarmte uit het Rotterdamse havengebied, warmte die voor het overgrote deel wordt opgewekt door het verbranden van afval. In januari 2019 noemde ze het een ‘perverse prikkel’ om die warmte af te nemen; het beloont immers een hoge productie van het afvalverbrandingsbedrijf, wat lijnrecht ingaat tegen het streven naar juist minder restafval.
Ook als het gaat om betrokkenheid van de bewoners bij de warmtetransitie is er nog een heleboel te winnen
In september vorig jaar vertelde ze dat ze zich had aangesloten bij de Werkgroep Oranjewijk, om ‘dicht bij het vuur’ actief mee te denken. Ze pleitte er toen voor om vooral de tijd te nemen voor een weloverwogen besluit over de warmtetransitie in de wijk. “Duurzaamheid is belangrijk maar we moeten het ook op de goede manier aanpakken. En niet alleen kijken hoe we de wijk zo snel mogelijk van het gas af krijgen, koste wat kost”, zei ze toen.
Een uitspraak waar ze nu, ruim een jaar later, nog steeds volledig achter staat. Eigenlijk heeft ze ook het idee dat Leiderdorp wat te hard van stapel is gelopen met de subsidieaanvraag. “Ik had het gevoel dat er nog een aantal losse eindjes waren, dat we nog wat vragen niet helemaal goed beantwoord hadden. Ik denk dat we er gewoon nog net niet ver genoeg voor waren.”
De ‘losse eindjes’ hebben niet alleen te maken met de technische kant van de aanvraag, geeft ze aan, ook als het gaat om betrokkenheid van de bewoners bij de warmtetransitie is er nog een heleboel te winnen. Waar wethouder Rik van Woudenberg de burgerparticipatie noemt als een van de sterke punten van het Oranjewijk project (zie het artikel hiernaast) is Liem van mening dat juist daar nog extra stappen gezet moeten worden. “Je merkte dat er wat onrust was in de wijk, dat mensen nog geen goede grip hadden op wat precies de bedoeling was, dat ze niet wisten of ze wel achter de plannen voor een collectief warmtenet konden staan. Het is ook heel moeilijk om een beslissing te nemen als je nog niet alle informatie hebt.”
'Er gebeurt zoveel, er zijn zoveel nieuwe technieken, theorieën en toepassingen'
Het zou goed zijn om nu rustig de tijd te nemen om te leren en te experimenteren in de wijk, vindt Liem. De bewoners moeten daarin zo goed mogelijk meegenomen worden zodat de rust en het positieve gevoel over de warmtetransitie weer terugkomt. Ja, er is de afgelopen twee jaar al heel veel onderzocht maar juist op het gebied van duurzaamheid gaan de ontwikkelingen snel. “Er gebeurt zoveel, er zijn zoveel nieuwe technieken, theorieën en toepassingen. Er zijn allerlei scenario’s die we nog niet uitgedacht hebben omdat we gefocust waren op wat we op korte termijn konden realiseren. Nu hebben we wat meer ruimte en lucht om even verder te kijken.”
Zelf is ze met een aantal mensen in de wijk al aan een experiment begonnen. "We zijn aan het kijken of we het huis ook warm krijgen als we onze CV ketel op 50 graden zetten. Als dat lukt, kan dat weer nieuwe kansen bieden.”