Kijk op klimop
Het is weer klimoptijd. Vanaf september tot eind van het jaar bloeit de klimop en wordt dan volop bezocht door insecten die er nectar en stuifmeel vinden. Klimop is een van de weinige planten die insecten de mogelijkheid geven om in het najaar nog hun reserves aan te vullen. Het stuifmeel is rijk aan eiwitten en de nectar met een suikergehalte van 13 tot 16 procent is makkelijk te vinden door de makkelijk toegankelijke bloemen. Vlinders, bijen en zweefvliegen weten deze plant feilloos te vinden en dat is goed te zien als je er even de tijd voor neemt. Hier blijft het niet bij want ook 's nachts is het een drukte van belang als nachtvlinders zich te goed komen doen aan de nectar.
Klimopbij
Een bijzondere bezoeker is de op klimop gespecialiseerde klimopbij, die pas vrij recent door de klimaatverandering in Nederland voorkomt. De klimopbij is een solitaire wilde bij die voor zijn larven alleen stuifmeel van klimop verzamelt. Voor zijn nectarbehoefte bezoekt hij wel andere planten. Zijn larven zitten in een door de bij uitgegraven holletje onder de grond dat als broedkamer dient. De rest van het jaar verblijven ze als larve en pop in dit ondergrondse holletje. De klimopbij heeft een opvallend bruin behaard borststuk en het achterlijf heeft brede gele haarbandjes. Dit laatste heeft de eveneens op klimopbloemen waar te nemen honingbij niet. De honingbij onderscheidt zich verder nog door het stuifmeel in een klompje aan zijn achterpoten te verzamelen.
Vluchtplaats voor vogels
Het zijn niet alleen insecten op wie klimop een grote aantrekkingskracht heeft. Vogels als mussen en mezen profiteren van de groenblijvende klimop omdat deze een snel bereikbare schuilplaats biedt. 's Winters is de plant met zijn donkerblauwe tot zwarte bessen een voedselbron voor vele soorten vogels. Bessen die pas laat in de winter afgerijpt zijn en een laatste aanbod voor vogels vormen voordat de lente aanbreekt. De meeste andere bessenstruiken hebben aan het eind van de winter weinig meer te bieden. Overigens zal klimop alleen bloeien en bessen vormen als hij niet gesnoeid wordt. Na snoei kan het vele jaren duren voor hij weer zal bloeien.
De bijl er in?
Met enige regelmaat is er op bomen klimop te zien waarvan de wortels doorgezaagd zijn vanuit de achterliggende gedachte dat klimop schadelijk is voor zijn gastheer. Een misvatting want klimop is geen parasiet, hij onttrekt met zijn hechtwortels geen voedingsstoffen aan de boom. Wel geven de hechtwortels hem een stevig houvast aan de boom. Evenmin kan hij zijn gastheer wurgen door hem in te snoeren. Als je goed kijkt zie je dat klimopranken geen ingroei in de boom laten zien.
Ook concurreert klimop niet om licht in de kroon van de boom en hij vormt ook geen statische belasting voor de boom. Bomen groeien langzaam en maken steunweefsel of 'reactiehout' aan om het gewicht van klimop het hoofd te bieden.
Zijn er ook nog voordelen van klimop voor de boom? Jazeker, klimop beschermt de boom tegen zonnebrand en verdamping en verschaft vogels en vlinders voedsel. En een ander belangrijk voordeel, nu de stikstofdiscussie zo hoog oploopt, is het vermogen van klimop om de lucht te reinigen. Het blad van klimop heeft microscopische kleine ribbeltjes die het bladoppervlak doen toenemen en het reinigend vermogen flink vergroot.
Ogen open dus in het najaar, kijk naar de klimop en leer hem te waarderen.
Tekst: Edward Sodderland, IVN