'Neem de tijd voor weloverwogen besluit'
. n Maaike Liem uit de Wilheminastraat is een van de Oranjewijkbewoners die we volgen in de serie 'Van het gas af'. Eind januari dit jaar toonde zij zich uiterst kritisch over de plannen van de gemeente Leiderdorp om haar wijk aardgasvrij te maken. Niet omdat ze niet van het gas af wil. Integendeel, dat liever vandaag dan morgen. Haar bedenkingen hadden vooral te maken met de rol van de Warmterotonde als alternatieve warmtebron. Het is niet erg duurzaam om huizen te verwarmen met restwarmte die afkomstig is van zware industrie in de Rotterdamse haven, stelde ze. Begin september spraken we haar nogmaals.
Sinds januari is er een hoop gebeurd. Afgelopen voorjaar is de Werkgroep Oranjewijk gestart. Deze groep, die voornamelijk bestaat uit bewoners, aangevuld met enkele ambtenaren en een onafhankelijke voorzitter, heeft zich gebogen over mogelijke alternatieven voor aardgas in de wijk. Via de werkgroep is het externe adviesbureau DWA aangetrokken dat afgelopen zomer op een rijtje heeft gezet welke woningtypes er zijn in de wijk en welke haalbare oplossingen voor de energietransitie daarbij zouden
'Er zitten nog wel wat haken en ogen aan de Omons tool'
kunnen passen. Een goede aanpak, vindt Liem. "Ik ben blij dat ze ervoor gekozen hebben om de individuele woningen beter in kaart te brengen. Het is goed om in te zoomen op de werkelijke situatie en dan te kijken wat de mogelijkheden zijn."
Een van de instrumenten die daarvoor gebruikt wordt, is de Omons tool, een digitaal keuzeplatform. Alle huishoudens in de Oranjewijk hebben begin juli een persoonlijke registratiecode gekregen om daarop in te loggen. In Omons zijn van alle woningen in het projectgebied de bekende gegevens opgenomen. Bewoners kunnen die aanvullen door aan te geven wat hun huidige gas- en elektriciteitsgebruik is en welke duurzaamheidsmaatregelen ze al genomen hebben in hun woning. Vervolgens kunnen ze invullen welke maatregelen ze nog overwegen – bijvoorbeeld zonnepanelen op het dak, spouwmuurisolatie of dubbel glas - waarbij Omons uitrekent wat daar in hun specifieke geval voor prijskaartje aan zit en wat het oplevert. Via de Omons tool is ook te zien wat voor maatregelen wijkgenoten hebben genomen en welke plannen zij nog hebben.
Voor Maaike Liem heeft de tool vooralsnog weinig meerwaarde gehad, vertelt ze. "We hebben al vrij veel gedaan aan ons huis en wisten eigenlijk wel wat we nog kunnen doen en wat ongeveer de kosten zijn. Bovendien liepen we tegen wat problemen aan met het invullen. Wij hebben bijvoorbeeld zoveel zonnepanelen op ons dak dat we meer energie produceren dan we gebruiken. Maar een negatief energiegebruik accepteert de tool niet. We konden ook niet aangeven dat we bodemisolatie hebben. In plaats daarvan hebben we het vakje met vloerisolatie maar aangekruist. Maar dan kan je vervolgens die vloerisolatie niet meer als wens aangeven. Er zitten dus nog wel wat haken en ogen aan."
"Ik kan me voorstellen dat het voor anderen misschien wel inzicht geeft, vervolgt ze. "Ook is het leuk om te kijken hoe het ervoor staat in de buurt; je kan zien wat anderen al gedaan hebben en willen doen aan duurzaamheidsmaatregelen en dat kan aanleiding geven om dingen samen op te pakken. Maar dan moeten eerst wat meer mensen de tool invullen; tot nu is dat maar door ruim 110 van de 946 huishoudens gedaan." (Zie ook het artikel 'Wethouder de wijk in' op pagina 7)
'We moeten niet alleen kijken hoe we de wijk zo snel mogelijk van het gas af krijgen, koste wat kost.'
Naar verwachting komt DWA deze maand nog met een eindadvies voor een alternatieve warmtevoorziening in de wijk. Tijdens de bewonersbijeenkomst van begin juli gaf het adviesbureau aan dat drie scenario's worden geanalyseerd: all electric met warmtepompen voor de verwarming, een warmtenet met lokale bronnen, en een warmtenet met de Rotterdamse Warmterotonde als bron. Per scenario wordt aangegeven wat daarvoor in en om de huizen moet gebeuren en wat het kost voor de bewoners en voor de overheid (zie ook Van het gas af aflevering 6, verschenen op 31 juli). De Werkgroep Oranjewijk buigt zich in oktober over het advies.
Actief meedenken
Liem gaat zelf actief meedenken; ze vertelt dat ze zich heeft aangemeld voor de werkgroep. In januari voelde ze veel weerstand tegen optie om de Warmterotonde te gebruiken als warmtebron vanwege de herkomst van de restwarmte uit de zware industrie. En dat is nog niet veranderd, geeft ze aan. Ze is er dan ook bepaald niet rouwig om dat de aanleg van het pijpleidingennetwerk tussen Rotterdam en Leiden flink vertraagd is vanwege problemen rond de financiering en de vergunningverlening. Wat haar betreft geeft dit juist kansen om "rustig met zijn allen na te denken over andere alternatieven voor aardgas".
Een warmtenet is op zich "zeker het overwegen waard", vindt ze. Maar dan moet het wel gevoed worden door lokale bronnen, bijvoorbeeld warmte uit oppervlaktewater of geothermie. "Ik denk dat je er eigenlijk niet aan ontkomt om het probleem van de warmtevoorziening gezamenlijk aan te vliegen. Het alternatief is dat iedereen iets voor zichzelf gaat kiezen. Dan krijg je misschien veel luchtwarmtepompen en heb je straks aan elke gevel een of twee van die units hangen. De vraag is of dat nu de beste oplossing is."
"We moeten de tijd nemen voor een weloverwogen besluit", benadrukt ze. "Duurzaamheid is belangrijk, maar we moeten het we ook op de goede manier aanpakken. En niet alleen kijken hoe we de wijk zo snel mogelijk van het gas af krijgen, koste wat kost."
De serie 'Van het gas af' wordt mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Leids Mediafonds.
Teksten en eindredactie: Corrie van der Laan, foto's: Johan Kranenburg en Corrie van der Laan, minidocumentaire: Marc Wonnink
