'Voor elk type woning een optimale oplossing, daar willen we naar toe'
. n Hoe worden de woningen in de Oranjewijk verwarmd als de gaskraan in de wijk dicht gaat? Dat is de vraag waarover de Werkgroep Oranjewijk zich al een aantal maanden het hoofd breekt. Eén ding is zeker, weet Clemens van Soest, buurtbewoner en lid van de werkgroep namens Stichting Buurtactief Het Oude Dorp: er is niet één oplossing die simpelweg over de hele wijk uitgerold kan worden.
In het buurthuis van Buurtactief aan de Oranjegalerij legt hij uit waarom. "Kijk om je heen, daar zijn lage flatgebouwen, daar eengezinswoningen en iets verderop, je ziet het nog net tussen de huizen door, ligt de Hoofdstraat met bebouwing die voor een deel eeuwenoud is. Sommige woningen zijn redelijk geïsoleerd, andere vrijwel niet. Voor elk type woning kan je een andere oplossing verzinnen die voor dat type woning optimaal is. Daar willen we naar toe."
Meepraten
Buurtactief Het Oude Dorp, een stichting die zich inzet voor de belangen van de bewoners van de wijken Achthoven, Doeskwartier, Doesplant, Kerkwijk en Oranjewijk, heeft vanaf het begin bij de gemeente aangegeven graag mee te willen praten en denken over de energietransitie in de Oranjewijk. Dat begin was zo'n anderhalf jaar geleden, vertelt Van Soest. "Toen kregen we op de radar dat de riolering in de wijk in zijn geheel vervangen moest worden. De gemeente kwam toen ook met het plan om dan gelijk maar eens te kijken of je iets zou kunnen met je verwarmingssysteem, want we moeten toch binnen enkele decennia van het gas af."
En dat was helemaal geen gek idee, vindt hij. "Op het moment dat je de riolering gaat vervangen, moet je de boel grondig opengraven en dan kom je ook gasleidingen tegen. Soms liggen die bovenlangs de rioleringsbuizen, soms onderlangs, soms hebben aannemers wat geknutseld, dus als het gasnet toch al niet meer zo fris is, kan je het beter meteen volledig of gedeeltelijk vervangen door een alternatief. Financieel is dat ook gunstig: het geld dat bestemd was voor investering in een nieuw gasnet plus het geld dat je bespaart doordat je de straten niet een tweede keer open hoeft te graven, kan je gebruiken voor het vinden en betalen van een aardgasvrij verwarmingssysteem."
Vuile warmte
Een stuk minder enthousiast was Buurtactief over de suggestie om de Warmterotonde, die heet water uit het Rotterdamse havengebied naar Leiden moet gaan brengen, te gebruiken als alternatieve verwarmingsbron. "Dat is vuile warmte, opgewekt op basis van eindige grondstoffen", zegt Van Soest. "Dat komt dan zogenaamd uit processen die toch al lopen maar voor een deel, in de slappe uurtjes, wordt er bijgestookt. Als je aansluit op de Warmterotonde, hou je dat voor eeuwig in stand. Niet voor de komende dertig jaar, maar voor de komende honderd jaar, want je doet zo'n investering niet voor niets. En het idee was nu juist dat we van het gas af gaan om de CO2 uitstoot te verminderen."
Hij benadrukt dat Buurtactief inzet op echt duurzame verwarmingsmethoden. "Als ik mijn kachel thuis aansteek, moet het niet zo zijn dat er een brander aan gaat en er weer CO2 de lucht in gaat."
Vertrouwen
Wat die methoden mogelijkerwijs kunnen worden, is iets wat de Werkgroep Oranjewijk momenteel uitzoekt. "De werkgroep bestaat uit wijkbewoners, waaronder enkele mensen van Buurtactief, gemeenteambtenaren plus wat externe mensen die er verstand van hebben", licht Van Soest toe. "Met elkaar proberen we tot de beste oplossing te komen."
Hij prijst de gemeente voor de manier waarop de werkgroep is opgezet. "We werken op basis van vertrouwen. Belangrijk daarbij is dat er een neutrale projectleider is aangesteld die door de werkgroepleden zelf is gekozen. Zo hoef je niet bang te zijn voor een verborgen agenda bij de gemeente. We halen er ook nog een extern expertisebureau bij, mensen die we erop aan kunnen spreken dat ze de beste methode boven water halen om onze woningen de komende decennia warm te houden."
Scenario's
In theorie kan je tientallen scenario's bedenken voor de energietransitie in de Oranjewijk, die natuurlijk lang niet allemaal in de praktijk toepasbaar zijn. "Als werkgroep willen we een stuk of vijf, zes reële scenario's selecteren, één à twee voor elk type bebouwing dat we hier hebben", vertelt Van Soest. Hoe die eruit gaan zien, is nog niet duidelijk, maar Van Soest kan al wel wat richtingen aangeven. Zo is 'all electric', waarbij de woningen verwarmd worden met elektriciteit, voor een deel van de woningen zeker een optie. De nodige stroom moet dan wel duurzaam en liefst lokaal opgewekt worden. "Wie weet kunnen de windturbines van Heineken daarbij een rol spelen."
'Als je gaat voor een warmtenet, moet het wel een lokaal netwerk zijn, verwarmd door lokale bronnen'
Ook de aanleg van een warmtenet is nadrukkelijk in beeld. "Maar dan moet het wel een lokaal netwerk zijn, waarbij het water verwarmd wordt door verschillende lokale bronnen. Niet door één bron en zeker niet door de Rotterdamse Warmterotonde. Voordeel van een lokaal netwerkje is dat je alles in eigen hand kan houden en dat je niet afhankelijk bent van een monopolist die de maximaal mogelijke prijs vraagt."
Hij benadrukt nog eens dat er zeker niet één universele oplossing komt voor de Oranjewijk. Zo is nu al helder dat de Hoofdstraat met zijn oude, slecht geïsoleerde woningen een grote uitdaging wordt. "Het zou heel goed kunnen dat een warmtenet daar niet haalbaar is. Misschien moet je daar zelfs nog een gasleiding leggen omdat het echt niet anders gaat. Uitgangspunt is dat wat we ook gaan doen, iedereen er plezier van heeft. En dat niet het ene huishouden heel duur uit is terwijl de ander er warmpjes bij zit zonder noemenswaardige kosten. Als we die energietransitie in gaan, moet je oplossingen kiezen waar iedereen tevreden mee kan zijn."
De Werkgroep Oranjewijk hoopt na de zomer, het streven is in september, zover te zijn dat een aantal mogelijke scenario's voor de energietransitie aan de wijkbewoners voorgelegd kan worden. "Maar ik durf geen garantie te geven dat we dat halen. We hebben pas net het externe bureau gekozen dat ons moet gaan adviseren. Dat bureau zal zeker een paar maanden nodig hebben om zich in te werken in de specifieke situatie hier." Het zou ook zeer onverstandig zijn er haastwerk van te maken, vindt Van Soest. "We praten over oplossingen die vijftig jaar of langer mee moeten. Dan moet je geen kippendrift ontwikkelen."
Communicatie
In de tussentijd vindt hij het wel belangrijk dat de wijkbewoners zo snel mogelijk op de hoogte gebracht worden van de stand van zaken. "Tot nu toe is er weinig communicatie naar de wijk toe geweest. We zijn als werkgroep bezig om te kijken hoe dat het beste aangepakt kan worden. Zelf denk ik dat je dat op kleine schaal moet organiseren; geen grote bijeenkomsten met driehonderd man, dan zijn de meeste mensen geremd om vragen te stellen. Het is de bedoeling dat we de komende maanden zoveel mogelijk mensen zo goed mogelijk op de hoogte brengen van waar we staan. De oplossingen hebben we nog niet, maar we kunnen wel aangeven op welke manier we naar goede oplossingen toe werken."