'Het gaat niet alleen om stenen, het gaat vooral om mensen'
Als het even kan, wil directeur-bestuurder Jan de Vries eind deze week de deur van Rijnhart Wonen definitief achter zich dicht trekken. Zodat hij even een adempauze heeft voordat hij per 1 maart aan zijn nieuwe baan begint: directeur van Rijnvicus, het nieuwe leer-werkbedrijf van de gemeente Alphen aan den Rijn. Maar de kans op een paar weken vakantie is niet heel groot, realiseert hij zich. "Ik ben nog volop bezig met allerlei projecten."
Door: Corrie van der Laan
Bijna negen jaar heeft De Vries (46) aan het roer gestaan van de Leiderdorps-Zoeterwoudse woningcorporatie. En eigenlijk gaat hij weg midden in de oogsttijd. Bouwprojecten die al jaren in de pijplijn zaten, komen nu ineens in een stroomversnelling. "Het is echt een trechter die verstopt heeft gezeten", zegt De Vries. Het is de bedoeling dat dit jaar de bouw start van in totaal 113 sociale huurappartementen aan de Brittenstein, het Amaliaplein en op de ROC-locatie. Daarnaast wordt binnenkort een plan gepresenteerd voor 49 appartementen in de sociale sector op de Driemasterlocatie.
Vooral het bouwplan voor de Brittenstein, waar 56 appartementen komen in twee gebouwen, was een zware bevalling. Rijnhart Wonen kwam in 2012 met de eerste tekeningen maar stuitte op verzet van omwonenden, die de plannen veel te hoog en massaal vonden. Al met al duurde het tot maart 2017 voordat de gemeenteraad definitief groen licht gaf voor het nieuwbouwplan.
Hoofdpijndossiers
Brittenstein was zeker niet de enige lastige uitdaging die De Vries tegenkwam in zijn negen jaar als directeur-bestuurder. Bij zijn aantreden, in april 2009, lagen er verschillende hoofdpijndossiers op hem te wachten. Zo werden in dat jaar de appartementengebouwen aan de Schansen en Dreven opgeleverd, met niet alleen sociale huur- maar ook dure koopwoningen. Met de start van de crisis kelderde echter de huizenmarkt en zat de woningcorporatie met een fiks aantal onverkoopbare appartementen.
'Nu help ik mensen aan een woning, straks help ik ze aan een baan
De eerste paal voor De Ommedijk was een kleine twee maanden eerder geslagen, en ook hier kwam De Vries volop strubbelingen tegen. De verkoop van de 46 koopappartementen in dit plan – waarvan enkelen met een prijskaartje van zo'n 6 ton – verliep uiterst moeizaam. Daarnaast was er het conflict met een aantal buurtbewoners over de hoeveelheid parkeerplaatsen. "We hebben toen groen moeten slopen voor extra parkeergelegenheid. Heel jammer en achteraf was het ook niet nodig geweest; er staan nu altijd volop plekken leeg. Tja, we hadden gelijk maar je krijgt het niet altijd."
Het neemt niet weg dat De Vries razend trots is op het eindresultaat. "Het is niet voor niets dat ik mijn afscheidsreceptie geef in De Ommedijk."
Lokaal maatwerk
Er is nog wel meer waar De Vries met trots op terugkijkt. Zo zwengelde hij in het najaar van 2009 de discussie aan over het woonruimteverdeelsysteem in de regio. Toen had je geen enkel streepje voor als het ging om een woning in je eigen gemeente. "Het is gelukt om dat te veranderen. Nu mogen we voor 25 procent van de vrijkomende woningen lokaal maatwerk toepassen, dus die woningen met voorrang aan een Leiderdorper toewijzen. Bij nieuwbouwprojecten is dat zelfs 100 procent, waarbij wel als voorwaarde geldt dat de nieuwe bewoners een sociale huurwoning achterlaten.
Hij gooide nog een knuppel in het hoenderhok toen hij in 2010 besloot om een deel van de woningvoorraad van Rijnhart Wonen te verkopen. "Dat was echt vloeken in de kerk", lacht hij. "Maar we hadden in feite geen andere optie. De crisis zette door en we hadden hard geld nodig voor nieuwbouw. Bovendien konden we op deze manier scheefwonen tegengaan, doordat mensen die teveel waren gaan verdienen voor hun sociale huurwoning, hun huis konden kopen. Daarnaast veranderde onze doelgroep; het aantal één- en tweepersoons huishoudens nam sterk toe en het aantal grote gezinnen werd steeds minder. Wat betekent dat we grotere huizen kwijt moesten en daarvoor in de plaats meer kleinere woningen moesten gaan bouwen. Het verkoopprogramma heeft heel goed gewerkt en gaat ook door, al gebeurt dat wel op een lager pitje."
Zijn grootste stempel op de woningcorporatie heeft hij gezet met het beleidsplan 2013-2017. Dat was het moment dat Rijnhart Wonen terug ging naar de basis: zorgen voor betaalbare woningen voor mensen met een kleine beurs. Dus geen koopwoningen meer bouwen maar uitsluitend sociale huurwoningen.
De Entree
In de afgelopen negen jaar heeft Rijnhart Wonen in Leiderdorp en Zoeterwoude maar liefst dertien woningbouwprojecten opgeleverd met bij elkaar 520 woningen. Eentje die er voor De Vries toch wel uitspringt, is De Entree, het tot appartementen omgevormde laboratorium- en kantoorgebouw aan de Elisabethhof in Leiderdorp. "Dat ging spelen in 2013. Er zat toen een college dat niet echt wilde bouwen. Maar de behoefte aan sociale huurwoningen bleef onverminderd hoog. Dus zijn we met een stofkam door Leiderdorp gegaan en vonden dit leegstaande gebouw van farmaceut Astellas. Dankzij de samenwerking met zorgorganisatie Gemiva is het gelukt het gebouw te transformeren zodat het nu ruimte biedt aan 33 sociale huurwoningen en 20 zorgwoningen. Een bijzonder project waarvoor uit het hele land veel belangstelling is geweest."
Kansen creëren
Ook zo'n omvormingsproject, zij het op veel kleinere schaal, was de verbouwing van de oude Willem de Zwijgerschool in de Leiderdorpse Oranjewijk tot Thomashuis. In de voormalige school wonen sinds het najaar van 2015 negen jongvolwassenen met een verstandelijke beperking, samen met twee zorg-ondernemers die het huis leiden. "Een kleinood", zo noemt De Vries het project. "Het past perfect in de Rijnhart Wonen visie van kansen creëren op de woningmarkt voor mensen die dat nodig hebben." Dat 'kansen creëren' is voor De Vries een sleutelwoord. "Het gaat niet alleen om stenen, het gaat vooral om mensen."
Mensenmens
En daarmee komen we bij de reden van zijn overstap naar een nieuwe baan. "Het is absoluut niet zo dat ik klaar ben bij Rijnhart Wonen, ik houd van mijn werk. Maar ik wilde meer met mensen werken; stenen vind ik prachtig, maar in mijn hart ben ik een mensenmens. De omslag kwam in 2016, toen ik veel ben bezig geweest met vluchtelingen in mijn woonplaats Alphen. Een groep van hen heb ik geholpen met een landelijke theatertour. Ontzettend leuk om op andere terreinen je energie en daadkracht te kunnen inzetten. In datzelfde jaar hebben mijn vrouw en ik het huis van onze buren erbij gekocht zodat we een 'Gezin Op Maat' woning konden worden voor pleegkinderen. We hebben zelf vier kinderen tussen de 13 en 19 jaar en hebben er nu drie pleegkinderen bij in de leeftijd van 6 tot 14 jaar. En nu kan ik bij Rijnvicus ook daadwerkelijk met mensen aan de slag. Mijn taak wordt om te zorgen dat zoveel mogelijk mensen die buiten de arbeidsmarkt staan, weer mee kunnen doen. Nu help ik mensen aan een woning, straks help ik ze aan een baan."
Afscheid
Hoewel hij zin heeft in de nieuwe uitdaging, vindt hij het best moeilijk om Rijnhart Wonen los te laten. Maar het moment is goed, benadrukt hij. "Donderdag, voor mijn afscheid, wordt het nieuwe beleidsplan 2018-2022 gepresenteerd. Een plan dat niet van Jan de Vries is, maar van heel Rijnhart Wonen, de gemeentes Leiderdorp en Zoeterwoude en de huurdersorganisaties. Natuurlijk valt er een gaatje als ik vertrek, maar dat is veel kleiner dan het zes jaar geleden geweest zou zijn."