'Het is goed als een volgende generatie het overneemt'
n Huisartsen Matthijs Landsmeer en Marcel Lesuis sinds 1 januari met pensioen
afscheid n Het wordt wennen voor hun patiënten en collega's. Op 1 januari zijn de Leiderdorpse huisartsen Matthijs Landsmeer en Marcel Lesuis met pensioen gegaan. Ze hebben respectievelijk 36 en 27 jaar met heel veel plezier gewerkt in gezondheidscentrum Florijn maar vinden het nu tijd om te stoppen, zo vertelden ze vlak voor kerstmis aan het Leiderdorps Weekblad. "We zijn zeker niet uitgekeken op het vak en zullen het absoluut missen. Maar we zijn allebei 65 en het werk wordt er niet makkelijker op. Het is goed als een volgende generatie het overneemt."
Door: Corrie van der Laan
De artsen kennen elkaar al sinds hun studietijd in Leiden, waar Landsmeer een jaar voorliep op Lesuis. Landsmeer kwam naar Leiderdorp als opvolger van Bas van Wijk; en is nooit meer weg gegaan. In het toen gloednieuwe gezondheidscentrum Florijn werkte hij samen met huisartsen Siem Ouwerkerk en Frans Kemme. "Het waren mooie jaren, we waren toen echt aan het vernieuwen. Aan elke arts was een vaste wijkverpleegster gekoppeld. Ook het consultatiebureau en het maatschappelijk werk zaten in de Florijn, waardoor de lijnen kort waren. Je kon bij de koffie makkelijk overleggen, soms schoof daarbij ook de pastoor of dominee aan. Jammer genoeg werd dat allemaal in vrij korte tijd helemaal afgebroken. Nu zie je trouwens langzamerhand weer een beweging terug komen naar die nauwe samenwerking met korte lijnen."
Lesuis kwam pas negen jaar later naar de Leiderdorpse praktijk. Hij volgde eerst zijn droom om naar de tropen te gaan. Daarvoor bekwaamde hij zich na zijn artsenexamen extra in chirurgie, verloskunde en tropenkunde. Via Memisa werd hij uitgezonden naar een plattelandsziekenhuis in Tanzania waar hij drie jaar werkte als tropenarts. "Een prachtige tijd, ook omdat het een afgekaderde periode was; het is niet iets dat ik voor altijd zou willen doen." Na zijn terugkomst besloot hij zich te specialiseren in huisartsengeneeskunde. Wat af en toe nog niet meeviel na het Afrikaanse avontuur. "Daar deed je als arts simpelweg alles wat nodig was. Hier was ik in het begin heel onzeker over welke handelingen ik wel en niet mocht doen."
Hij deed zijn huisartsenstage op de Florijn en had graag willen blijven maar er was geen plek. Het was in die tijd, we hebben het over 1986, sowieso erg lastig een baan als huisarts te vinden. "Ik heb gesolliciteerd van Bijlen tot Hoensbroek, zonder resultaat. Toen heb ik drie jaar als verpleeghuisarts gewerkt. Ontzettend leerzaam maar toch niet wat ik echt wilde." In 1990 kwam hij Siem Ouwerkerk weer eens tegen. "We stonden voor het stoplicht en ik vroeg hem of hij niet eens met pensioen moest. Grapje, want hij was pas eind veertig. Maar hij antwoordde: 'Ga maar solliciteren'. Het bleek dat collega Kemme wegging, en ik ben inderdaad op zijn plek aangesteld."
In 1992 stierf Siem Ouwerkerk volkomen onverwachts aan een hartstilstand. "Dat was een enorme schok, ik was volledig het roer kwijt", kijkt Landsmeer terug. "Ook voor de patiënten was het een drama", zegt Lesuis. "Het duurde wel even voor we onze draai weer hadden gevonden. Gelukkig was Elly Mens, die toen in opleiding was, bereid langer te blijven. Een jaar later kwam Frank Zuure ons team versterken."
Wat is er zo mooi aan het vak van huisarts?
Marcel Lesuis: "Je maakt mensen mee gedurende een lange periode in hun leven. Je ziet hoe een gezin zich ontwikkelt en jij ontwikkelt mee."
Matthijs Landsmeer: Je bent er bij op heel belangrijke momenten in het leven van mensen, bij geboorten en bij overlijden. Ook het vertrouwen dat je krijgt van je patiënten heb ik altijd heel bijzonder gevonden. Je kunt het verschil maken voor mensen, al ben je je vaak helemaal niet bewust van de rol die je speelt in hun leven.
Lesuis springt daarop in: "Een patiënt zei ooit tegen me 'Dankzij u ben ik getrouwd'. Ontzettend leuk, blijkbaar heb ik haar ergens een steuntje in de juiste richting gegeven."
Juist door de band die je als huisarts hebt met je patiënten is het vak ook vaak zwaar. "Vooral als er kinderen sterven hakt dat er hard in", zegt Landsmeer. "De nare dingen vergeet je nooit. Maar je moet wel de knop kunnen omzetten, anders hou je het niet vol. Voor mij was sport een uitlaatklep."
Lesuis: "Ik hoorde thuis wel eens dat ik onbereikbaar was als mijn werk even heel intensief was. Daarom heb ik ook bewust gekozen niet als solist te werken; je wilt je verhaal kwijt kunnen bij je collega's."
Wat zien jullie als de grootste veranderingen in het vak in de afgelopen decennia?
Lesuis aarzelt geen seconde: "De komst van de computer. Dat maakt het veel makkelijker dingen op te zoeken en je merkt dat je de consulten veel zorgvuldiger registreert dan op de ouderwetse papieren patiëntenkaarten. Dat was in het begin trouwens wel wennen: ik durfde aanvankelijk niet teveel in te voeren omdat ik bang was dat de computer vol zou raken."
Landsmeer stipt de veranderingen in de opleiding aan. "De kwaliteitseisen zijn nu veel hoger. Wij leerden het vak voor een groot deel in de praktijk, de beginnende artsen van nu hebben veel meer competentiegebieden onder de knie."
Als het om de laatste jaren gaat, valt vooral de intensivering van het werk op. "Door de verschuiving van tweedelijns zorg (zorg waarvoor een verwijzing nodig is, red.) naar eerstelijnszorg komt er steeds meer op het bordje van de huisarts terecht. Bovendien kan er steeds meer op medisch gebied, wat betekent dat er ook steeds meer moet. En tenslotte heb je de vergrijzing; ouderen doen een groter beroep op de huisarts dan jongeren", somt Lesuis op.
"De ouderenzorg is ook veel complexer geworden", vult Landsmeer aan. "Ouderen wonen steeds langer thuis en dat is niet altijd eenvoudig, er moet vaak een hoop geregeld worden om dat mogelijk te maken. Gelukkig zijn onze assistenten erg goed in dat regelen."
De ouderenzorg houdt beide huisartsen heel erg bezig, blijkt tijdens het gesprek. Landsmeer: "Kwetsbare ouderen zijn absoluut de groep waar we het meeste werk aan hebben; je bent niet in een kwartiertje weg bij een huisbezoek. Maar de ouderenzorg is ook heel mooi werk, ze hebben jou als huisarts echt nodig."
"Een groot probleem is dat er niets meer zit tussen thuis wonen en het verpleeghuis. Een woonvorm zoals je ziet in de Hendrik Groen serie bestaat niet meer", zegt Lesuis.
"Je zou een vorm van het ouderwetse bejaardenhuis terug moeten halen, zodat ouderen voor wie thuiswonen gecompliceerd wordt maar die nog niet toe zijn aan een verpleeghuis ergens terecht kunnen", vindt Landsmeer. "Als huisartsen zouden we hierin een goede gesprekspartner voor de politiek kunnen zijn; wij hebben veel kennis in huis over hoe ouderen nu leven en over wat ze nodig hebben. Daar zijn we vaak veel te bescheiden in."
Wat gaan jullie het meest missen aan het werk?
Die vraag beantwoorden beide artsen hetzelfde: "De samenwerking met het team, met de assistenten en de verpleegkundigen". Landsmeer voegt daaraan toe: "Het onverwachte; je weet 's ochtends nooit wat er gaat gebeuren en geen dag ziet er hetzelfde uit."
Ze benadrukken allebei dat ze een heel dubbel gevoel hebben bij het naderende pensioen. "We stoppen zeker niet omdat we uitgekeken zijn op het vak. Maar feit is dat het lange, inspannende dagen zijn", zegt Lesuis.
Landsmeer: "Ik ben gewoon moe. Ik merk dat mijn creativiteit minder wordt en ik wil stoppen voordat ik uitgeblust ben."
Wat gaan jullie nu doen met alle vrije tijd?
Landsmeer: "Om te beginnen even helemaal niets. Ik wil gewoon eens kijken hoe dat is. Als ik daar klaar mee ben, zijn er genoeg klussen om te doen. Misschien iets op gebied van huisartsenopleiding, dat heb ik altijd ontzettend leuk gevonden."
Lesuis: "Ik blijf nog een jaar lang parttime werken bij Nieuw Buitenzorg (tehuis voor meervoudig gehandicapten, red.). Verder laat ik het open. Ik ren gewoon naar de afgrond, spring erin en kijk wel waar ik land."
Matthijs Landsmeer en Marcel Lesuis nemen afscheid van hun patiënten op dinsdag 9 januari van 16.00 tot 20.00 uur in de Dorpskerk aan de Hoofdstraat 19 in Leiderdorp. Voor wie een afscheidscadeau wil geven, stellen zij een donatie voor aan Artsen zonder Grenzen of Unicef. Er is een inzamelbox aanwezig.
De Florijn blijft gewoon bestaan onder leiding van dokter Frank Zuure. Binnen de Florijn werken drie huisartsenpraktijken samen: Frank Zuure en Nadia Kenstra zetten hun praktijk voort, de praktijk van dokter Landsmeer wordt overgenomen door Christa Assink en Lotte Straasheijm, de praktijk van dokter Lesuis door Marloes Aalten en Jasper Wijnen. Tenslotte versterkt Mirte Paulides het gehele team. Op 9 januari kan ook kennis gemaakt worden met de nieuwe artsen.