Waarom landde Pieter van der Does in 1599 Gran Canaria?
In het Leiderdorps Museum is momenteel een tentoonstelling te zien over de jaarlijkse herdenking van de 'slag bij de Volmolen' op Gran Canaria en het bezoek van de Leiderdorpse burgemeester Laila Driessen hieraan in 2016.
De Canario's herdenking ieder jaar dat zij in 1599 de troepen van viceadmiraal van der Does hebben verslagen. Maar waarom ging Pieter van der Does, kasteelheer van Huis ter Does in Leiderdorp, met 74 schepen en 12.000 manschappen op 26 juni 1599 aan land bij Las Palmas de Gran Canaria?
De Tachtigjarige oorlog (van 1568 tot 1648) was in volle gang. Een oorlog tussen Spanje en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Ondanks die oorlog ging de handel tussen de toenmalige Spaanse Nederlanden en het Koninkrijk Spanje door. In de jaren tot 1590 groeide de maritieme macht van de Republiek met als gevolg dat in 1588 de vloot van de Republiek samen met de Engelse vloot de Spaanse Armada versloeg. Pieter van der Does maakte als Super Intendant de vlootslag mee.
De Spaanse koning Philips II besloot de handel met de Republiek stil te leggen. Spanje sloot haar havens voor de Hollandse schepen. Daarmee ontwikkelde een ideologisch conflict zich tot een handelsoorlog. De Republiek werd verstoken van het verkrijgen van zout, peper en specerijen. Zout vormde een onvervangbaar basismateriaal voor zowel de conservering van vis en vlees voor de vervaardiging van kaas- en boter. Dit bracht de voornaamste motor van de Hollandse economie in gevaar. Bijgevolg deed zich een drastische prijsstijging voor en een toename van de werkloosheid, welke tot wel dertigduizend werknemers zou kunnen treffen.
Gezien de ernst van deze situatie besloten de Staten-Generaal van de Republiek der Zeven Verenigden Nederlanden in maart 1599 een expeditie tegen Spanje te organiseren. Daartoe is voor de rede van Vlissingen een vloot van Hollandse en Zeeuwse schepen samengebracht. Onder leiding van Pieter van der Does, viceadmiraal van de Admiraliteit van Amsterdam, vertrok de vloot in mei 1599 richting de Spaanse-Portugese kust met de bedoeling deze aan een blokkade te onderwerpen en tevens oorlogsbuit te veroveren.
De vloot omvatte 74 schepen met 9.000 manschappen en 3.000 matrozen voorzien van voldoende artillerie. De opdracht aan Viceadmiraal van der Does was zoveel mogelijk schade aan te richten, "hun handelsschepen in te sluiten, hun havens, steden en eilanden aan te vallen, losgeld op te leggen of andere vijandelijkheden te creëren".
Vanwege de zware verdediging lukte het Van der Does en zijn manschappen niet om dit voor elkaar te krijgen waarop zij zijn doorgevaren naar het Real de las Palmas, het tegenwoordige Las Palmas de Gran Canaria. Op 26 juni 1599 lag de gehele vloot in de baai van La Luz bij Real de Las Palmas (illustratie hieronder).
Wat er na de landing is gebeurd, wordt uitgelegd door Willem Hovestreijdt in zijn lezing op maandag 27 november om 19.30 uur bij de Leiderdorpse Volksuniversiteit in de Sterrentuin (zie www.volksuniversiteitleiderdorp.nl).
Tekst: Bob Reidsma, Voorzitter Leiderdorps Museum