Blik op Holland en Leiderdorp 200 jaar geleden (vervolg)
Wat gebeurde er allemaal in Holland en vooral in Leiderdorp in de periode 1800-1850?
Vorige maand keken we naar periode tot aan het eind van de 'Franse tijd', toen koning Willem 1 aan de macht kwam. In deze tweede aflevering pakken we daar de draad weer op
Na de 'Franse tijd' beleefden handel en industrie een bloeiperiode, mede door het economisch beleid van koning Willem I. De samenvoeging van de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden, in 1814, was niet spontaan tot stand gekomen maar afgedwongen door de grote mogendheden bij het ´Weens Congres´. De verschillen waren groot: historisch, religieus en taalkundig. In het Noorden overheerste het gewest Holland de voornamelijk protestantse noordelijke en oostelijke gewesten en het grotendeels katholieke Brabant en Limburg. In de Zuidelijke Nederlanden overheersten de Walen de Vlamingen en was de invloed van de clerus groot. De koning probeerde oprecht de tegenstellingen te overbruggen.
Uit onvrede met de situatie verbonden de liberalen en de conservatieve katholieken zich in 1828 en werd de "Belgische Unie" opgericht. In 1830 vond in Parijs de Juli-Revolutie plaats, waarbij het volk meer democratie eiste. Op 25 augustus ontstond er oproer in Brussel na de opvoering van de opera 'La Muette de Portici'. Een voorlopig bewind besloot tot onafhankelijkheid van België en tot het kiezen van een 'Nationaal Congres'. Onhandig optreden van de kroonprins (de held van Waterloo) en de starre houding van Willem I maakten de Oranjes onaanvaardbaar voor de Belgen. Het Congres vond in Leopold van Saksen-Coburg een voor zowel Engeland als Frankrijk aanvaardbare koning; dit leidde tot definitieve afscheiding.
De onderhandelingen over de scheidingsvoorwaarden verliepen moeizaam. Na een oproep van Koning Willem I om de eenzijdige afscheiding ongedaan te maken, spoelde een golf van vaderlandsliefde over het land. Het gereorganiseerde leger werd aangevuld met vrijwilligers. Op 2 augustus 1831 trokken de Nederlandse troepen de grens over, onder bevel van de prins van Oranje. Zij ondervonden weinig weerstand van de Belgen. Op uitnodiging van de Belgen trokken Franse troepen België binnen. De Prins van Oranje besloot het niet tot een treffen met deze Fransen te laten komen en trok op 12 augustus met de Nederlandse legers terug naar Brabant. Zij namen veel buitgemaakt materieel mee. Van het brons van twee buitgemaakte kanonnen werden herinneringsmedailles geslagen waarvan er een te zien is op de foto onderaan deze rubriek.
In Leiderdorp hernam het gewone leven zijn gang. In 1829 wordt burgemeester Van Goor den Oosterlingh opgevolgd door Mr. P.G. Hubrecht. Het is nog steeds een agrarische gemeenschap, maar er werken al velen in de industrie. Uit de overzichten van de keuringen in de jaren 1827-1831 voor de 'Nationale Militie' blijkt de diversiteit van de beroepen. Van de 70 gekeurde jongeren werkten er 18 in de landbouw, 26 in de industrie (steenbakkers, scheepsmakers) en 19 in de middenstand.
De Leidse Vrijwillige Jagers namen ook deel aan de 10-daagse veldtocht. Zij marcheerden parallel aan de hoofdmacht. Een peloton van 100 Jagers, onder leiding van luitenant Den Beer Portugael, achtervolgde een groep Belgen en stuitte toen onverwachts op een grote overmacht van ruim 900 Belgen. De moedige aanvoerder liet het sein voor de aanval blazen en rukte op. Door zich te verspreiden leek het aantal Hollanders groter en was de trefkans kleiner. De Belgen echter bleven dicht opeen, vormden zo een grotere trefkans en leden grote verliezen. Weldra vluchtten zij voor de doldrieste aanval en lag de weg naar Beringen open.
Tekst: Maarten Willem Heslenfeld
Het Leiderdorps Museum is gesloten van 15 juni tot 16 september 2017. Het museum is wel bereikbaar op de meeste dinsdag- en donderdagochtenden. Het museum zoekt nog een penningmeester. (info@Leiderdorpsmuseum.nl of b.y.reidsma@hccnetnet.nl.