Blik op Holland en Leiderdorp 200 jaar geleden
Wat gebeurde er allemaal in Holland en vooral in Leiderdorp in de periode 1800-1850?
Op uitnodiging van de 'Patriotten' waren de Fransen ons land binnengevallen, oorspronkelijk om de ideeën van de 'Verlichting' te verspreiden. Later werd het toch als een bezetting ervaren. Lodewijk, de jongere broer van Napoleon, werd aangesteld als de eerste 'Koning der Nederlanden'. Deze deed erg zijn best om een goede koning te zijn. Er werd een soort administratie ingesteld, als begin van de 'Burgerlijke Stand', mede met het doel soldaten te werven. Het metrisch stelsel van maten en gewichten werd ingevoerd. Verouderde eenheden zoals Rijnlandse morgen, roede en voet verdwenen. De vele veldslagen van Napoleon kostten veel geld en veel soldaten. Er kwam druk vanuit Frankrijk om meer bij te dragen. Koning Lodewijk beschermde de Hollanders zoveel mogelijk. Helaas werd hij in 1810 afgezet en werden de Nederlandse Gewesten ingelijfd als provincies van Frankrijk. Door het 'Continentale Stelsel' werd de handel sterk beperkt. De economie stortte in.
Wat merkte Leiderdorp daarvan? De bestuurder van de gemeente heette niet langer 'Schout' maar 'Maire'. Er kwam een centrale administratie, zowel in het Frans als in het Nederlands. In het Erfgoedhuis, ook bekend als ELO (Erfgoed Leiden en Omgeving), bevinden zich vele documenten uit die tijd.
Leiderdorp was toen een lintdorp (zie het kaartje onderaan deze rubriek) met voornamelijk agrarische beroepen. Het inwonertal liep langzaam op van 1051 in 1795 tot 1654 bij de volkstelling in 1840. Een document uit 1816 geeft een overzicht van het Gemeentebestuur in die tijd, met naam, godsdienst, bezittingen en kwaliteit. De 'President' van de raad was toen C.T. van Goor den Oosterling (later: burgemeester). Alle zeventien genoemde personen hadden aanzienlijke bezittingen in Leiderdorp. Er was sprake van grote tolerantie ten aanzien van de godsdienst: de meerderheid was gereformeerd, maar één persoon was remonstrants en drie zelfs Rooms-Katholiek.
Napoleon werd uiteindelijk verslagen door de 'Grote Mogendheden': Rusland, Engeland, Oostenrijk en Pruisen. Tijdens het 'Weens Congres' werd besloten de Noordelijk en de Zuidelijke Gewesten samen te voegen tot het 'Koninkrijk der Nederlanden', met Willem (zoon van Stadhouder Willem V) als koning. Hij werd in 1815 ingehuldigd als koning Willem I. Onder zijn leiding bloeide het land weer op. Hij werd niet voor niets ook wel 'Koning-Koopman' genoemd.
Aan Leiderdorp gingen veel van deze gebeurtenissen voorbij. De meeste inwoners werkten in de landbouw. Uit de documenten over de 'Verpachting der Tienden' is een overzicht gemaakt van de akkerbouw in die tijd. In 1808, bijvoorbeeld, werden op 53 hectaren naast aardappelen, bonen en vlas vooral veel granen (tarwe, rogge, haver en gerst) verbouwd. Ook in 1816 was er akkerbouw op 57 hectaren, maar er werd nauwelijks meer tarwe verbouwd. De verklaring moet gevonden worden in de bodemdaling en de verdrassing, die toen ook al plaatsvonden. In 1828 slonk het areaal akkergrond tot minder dan 15 hectaren en dat betrof vooral de verbouw van aardappelen en vlas, met wat haver en een beetje rogge.
De landbouw bleef belangrijk. De tuinbouw kwam op; vandaar de naam: 'Hollandse Tuin'. De veeteelt bleef belangrijk en is dat tot op heden nog.
Wordt vervolgd!
Maarten Willem Heslenfeld, Leiderdorps Museum
Het Leiderdorps Museum is gesloten van 15 juni tot 16 september 2017. Het museum is wel bereikbaar op de meeste dinsdag- en donderdagochtenden. Het museum zoekt nog een penningmeester. (info@Leiderdorpsmuseum.nl of b.y.reidsma@hccnetnet.nl )