De Spanjaardsbrug werd vaak vernieuwd
De Spanjaardsbrug ligt op een knooppunt van land- en waterwegen. Geen wonder dat dit kruispunt van Oude Rijn en De Zijl al eeuwen een brug heeft. De Zijl ontstond nadat in de 11e eeuw de monding van de Oude Rijn bij Katwijk dichtslibde en de rivier uitwegen zocht om haar water te lozen. Niet duidelijk is wanneer de eerste "Zijlbrugge', zo luidt de oorspronkelijke naam, ontstond. Maar begin 15e eeuw bleek er behoefte om de brug te verhogen en te verbreden. Vernieuwing gebeurde wederom rond 1535. En dat was zo'n 40 jaar later opnieuw noodzakelijk nadat de Spanjaarden tijdens hun belegering van Leiden de brug hadden verwoest. Na de vlucht van de Spaanse soldaten in 1574 kreeg hij zijn huidige naam de 'Spanjaardsbrug'. Sindsdien onderging de brug nog verschillende vernieuwingen. Zo ook in 1891.
De oude foto werd genomen vóór deze verbouwing. Op de hoek Oude Rijn en Rijn- Schiekanaal (gegraven in 1912) lag Scheepswerf De Waard van Gebr. Boot. Na de kanaalverbreding verhuisde deze naar de plek rechts van de brug. Aan Leiderdorpse kant stond - net niet zichtbaar op de foto - aan het begin van de Zijldijk een tolhek. Wie wilde passeren moest voor zichzelf en meegenomen vee betalen. Bij slecht weer zat de tolgaarder in een houten tolhuisje gesitueerd bij zijn woning. Overigens was het gebied aan de Leidse kant toen nog Leiderdorps grondgebied. Pas in 1920 zijn de huidige grenzen, Oude Rijn en De Zijl, vastgesteld.
In 1933 is de Spanjaardsbrug vervangen door de huidige. Niet op de plek van de oude, maar enkele meters verder zoals bij vergelijking van beide foto's (vanaf ongeveer dezelfde plek) goed opvalt. Zowel brug als brugwachtershuisje zijn sinds 2000 een rijksmonument.
Tekst: Nelleke Thissen
Foto nu: Pieter Sleeboom
