Symbolen en iconen in de schijnwerpers
vooruitblik n Iconen & symbolen. Dat is het landelijke thema van Open Monumentendag 2016. Zoals ieder jaar doet ook Leiderdorp mee aan deze dag. Het Comité Open Monumentendag Leiderdorp heeft de organisatie in handen en zorgt ervoor dat op 10 september tussen 11.00 en 17.00 uur enkele bijzondere gebouwen die een link hebben met het thema te bezichtigen zijn. Ook kunnen bezoekers meedoen aan allerlei nevenactiviteiten. Het Leiderdorps Weekblad blikt met Hans Endhoven en Aad Vons van het Comité vooruit op wat Open Monumentendag in Leiderdorp te bieden heeft.
Door: Corrie van der Laan
'Een symbool is een afbeelding met betekenis: een betekenis samengevat in één afbeelding', zo staat te lezen in het programmaboekje voor Open Monumentendag in Leiderdorp. Die afbeelding kan van alles zijn: van een verkeersbord dat bijvoorbeeld aangeeft dat je op een voorrangsweg zit tot een lauwerkrans die staat voor overwinning, van de bekende gaper die vroeger de gevels van apotheken sierde tot een familiewapen.
Ook een icoon kan een symbool zijn. Denk bijvoorbeeld aan de icons die bij mailverkeer, WhatsApp en Facebook worden gebruikt. Maar een icoon kan ook staan voor een rolmodel, bijvoorbeeld een kunstenaar, topwetenschapper of sportheld. En het heeft nog een derde betekenis, die van een religieuze afbeelding.
Drie kerken
Als je het thema Iconen & Symbolen linkt aan monumentale gebouwen, kom je als vanzelfsprekend bij kerken uit. Daarvan zijn er drie in het programma opgenomen: de Dorpskerk en de kerk van de Gereformeerde Gemeente in Leiderdorp en de Meerburgkerk in Zoeterwoude-Rijndijk.
De Dorpskerk in de Hoofdstraat is in 1620 gebouwd op de fundamenten van de nog ruim drie eeuwen oudere parochiekerk, die werd verwoest tijdens het Spaanse beleg. In de kerk en op het oude kerkhof erachter, dat ook open is, zijn symbolen in overvloed te vinden. "Op de grafstenen zijn allerlei religieuze symbolen afgebeeld, maar ook familiewapens. Daar wordt ook uitleg over gegeven", zegt comité-lid Aad Vons.
Maar ook iconen komen aan bod in de Dorpskerk. "Toen we bezig waren
met de organisatie bleek ineens dat er een groep Leiderdorpers is die iconen schildert. Heel bijzonder. Zij zijn op 10 september actief aan het schilderen in de kerk en geven dan ook uitleg over de kunst van de iconografie."
Leiderdorpse symbolen
In de kerk van de in 1890 gebouwde Gereformeerde Gemeente, gelegen vlak naast het aquaduct over de A4, is eveneens aandacht voor religieuze symbolen. Verder wordt hier elk uur een orgelconcertje van twintig minuten gegeven. En wie durft, kan via smalle, steile trappen de kerktoren beklimmen. "Altijd een succesnummer", weet voorzitter Hans Endhoven van het Comité. "En van bovenaf kan je heel mooi Leiderdorpse symbolen zien, zoals de verdiepte A4, de Molkenboertorens, en, helemaal in het noorden, de Donjon."
Tegenover de kerk, in gebouw Irene, is een presentatie ingericht van symbolen die bij winkels gebruikt werden en worden, zoals de rood-witte spiraal bij kapperszaken en het gevlochten brood bij de bakker. De symbolen worden gekoppeld aan oude foto's van winkeltjes in Leiderdorp. "Het wordt een soort spel van herkenning."
Ook de Meerburgkerk aan de Hoge Rijndijk past heel mooi in het thema; bij de restauratie die momenteel gaande is zijn fraaie muurschilderingen onder oude verflagen tevoorschijn gekomen. "Er zijn rondleidingen door de aannemer, met uitleg over de symboliek van de schilderingen. Bovendien is het een mooie gelegenheid om ook deze kerk eens van binnen te zien", prijst Endhoven een bezoekje aan oude basiliek uit 1896 aan.
Wapenschilden in de ramen
Zeker ook een bezoek waard, is het voormalige raadhuis aan de Hoofdstraat 3. Het werd in 1935 gebouwd was tot 1979 in gebruik als gemeentehuis. De oude raadzaal op de eerste etage is nog helemaal in tact. De link met het thema van Open Monumentendag zit hem in de prachtige gebrandschilderde ramen van de vergaderzaal, waarop de wapenschilden van de vroegere Leiderdorpse kasteelheren maar ook van de gemeentes Leiderdorp, Leiden en Zoeterwoude en het Hoogheemraadschap Rijnland te zien zijn. "Als daar de zon op staat in de middag is het werkelijk een schitterend gezicht", zegt Vons. In de raadzaal houdt Arjaan Wit korte inlooplezingen over de adellijke families wiens wapens hier te zien zijn.
Lusthoven langs het water
Een hele andere categorie symbolen is te vinden langs de oevers van de Oude Rijn. Dan gaat het om de buitenplaatsen die welgestelden uit Leiden daar bouwden in de zeventiende eeuw om in de zomer de volle stad met zijn stinkende grachten te ontvluchten. "De Buitenplaatsen staan symbool voor de macht en het geld dat zich in deze contreien kwam vestigen", legt Endhoven uit. De meeste van de oude villa's staan aan de Zoeterwoudse kant van de rivier. Ze zijn niet van binnen te bezichtigen maar kunnen bekeken worden vanaf een rondvaartboot. "Die vertrekt elke drie kwartier vanaf de Bruggestraat. Tijdens het tochtje van 35 minuten vertel ik over de buitenplaatsen en over de industrie en bedrijvigheid in Leiderdorp."
Het Comité verwacht een flinke belangstelling voor de vaartochten. "Er kunnen per rondvaart maar 25 mensen mee, dus het is verstandig je op de dag zelf bij de Bruggestraat op te geven. Ook voor het beklimmen van de kerktoren is het handig je vooraf aan te melden in de kerk, ervaring leert dat het daar altijd storm loopt", geeft Endhoven mee als tip.
Het volledige programma voor Open Monumentendag in Leiderdorp is te downloaden via http://www.openmonumentendag.nl/gemeente/leiderdorp. Op de dag zelf is het programmaboekje verkrijgbaar bij de informatiestand bij de Dorpskerk.
