Paddenstoelen

ZES ACTIEVE GIDSEN VAN NATUURORGANISATIE IVN VOLGEN HET PLANTEN- EN DIERENLEVEN IN LEIDERDORP. OM DE WEEK SCHRIJVEN ZIJ IN DEZE RUBRIEK OVER HUN BEVINDINGEN.

Als het echt koud verdwijnen ze snel maar nu, zo aan het eind van de herfst, kan je de laatste paddenstoelen nog tegenkomen in bossen, parken, perken en tuinen. 

Ook wanneer je ze niet ziet, zijn paddenstoelen in miniatuurvorm in de bodem aanwezig. In de herfst wordt het natter en dan zwelt de paddenstoel op en komt boven de grond. Paddenstoelen zijn geen planten maar schimmels. Planten zetten anorganisch materiaal om in organisch materiaal. Schimmels doen precies het tegenovergestelde. Die maken van dood organisch materiaal weer anorganisch materiaal. In de herfst vallen de blaadjes van de bomen en sterven planten af waardoor meer dan genoeg voedsel voor paddenstoelen aanwezig is. 

Je ziet vaak paddenstoelen groeien op omgevallen bomen. Als je onder de schors van zo’n boom kijkt, zie je vaak zwamdraden lopen. Dit heet ook wel het mycelium. Hieraan zie je dat een paddenstoel een schimmel is. De paddenstoel zelf is het vruchtlichaam. In dat vruchtlichaam worden sporen geproduceerd. Die verspreiden zich via de lucht om zich zo voort te planten en nieuwe paddenstoelen ergens anders te laten ontstaan. Het mycelium zelf kan ook groeien. In een kring die steeds groter wordt. Dit noemen we ook wel een heksenkring. Dan zie je allemaal paddenstoelen in een cirkel staan. 

In park De Houtkamp en de heemtuin zijn langs de paden veel boomstammetjes gelegd. Op die stammetjes zie je vaak paddenstoelen zitten. Bijvoorbeeld het elfenbankje. Dit is een typische houtzwam. Er zijn houtzwammen die meerjarig zijn. Daar groeit elk jaar een stukje aan. Dan heb je een paddenstoel met jaarringen. Op houtsnipperpaden kom je ook wel wat ielere zwammen tegen die niet houtig aanvoelen. Ze breken allemaal hout af tot anorganisch materiaal. 

Dan zijn er ook nog de mycorrhyza schimmels. Deze leven in symbiose met een plant. De zwamdraad en de wortel van de plant groeien dan bij elkaar. De plant geeft suikers aan de schimmel en de schimmel geeft anorganische mest aan de plant. Beide hebben er voordeel van. Zo kunnen plant en schimmel in moeilijke omstandigheden overleven. Op een plek waar voor ieder afzonderlijk te weinig voedsel is, redden ze het samen wel. 

De paddenstoel op de foto is een krulzoom. Het kan de gewone- of de elzenkrulzoom zijn, maar dat is alleen microscopisch te onderscheiden. Krulzomen groeien in de buurt van bomen, de gewone vaak bij berken, de elzenkrulzoom vanzelfsprekend bij elzen. Hoewel ze bij bomen groeien, zijn het geen houtzwammen. De gewone krulzoom is giftig dus niet plukken en zeker niet eten! 

Deze soorten verdwijnen in de winter. De houtzwammen blijf je wel het hele jaar zien. Denk bijvoorbeeld aan het elfenbankje. Er is nog een andere houtzwam die je in de Houtkamp kunt vinden: de kogelhoutskoolzwam. Deze groeit op boomstronken en taken en ziet eruit als een stukje houtskool.

        Tekst en foto: Ruben de Faber