Winter: rust én actie

ZES ACTIEVE GIDSEN VAN NATUURORGANISATIE IVN VOLGEN HET PLANTEN- EN DIERENLEVEN IN LEIDERDORP. OM DE WEEK SCHRIJVEN ZIJ IN DEZE RUBRIEK OVER HUN BEVINDINGEN.

Voor veel planten is het winterhalfjaar de droge tijd. De lage temperatuur zorgt ervoor dat wortels minder gemakkelijk water kunnen opnemen, ondanks veel regenval. Om uitdroging door verdamping van water via hun bladeren tegen te gaan, laten veel bomen die vallen en komen dan in een rustfase.

Voor andere planten is het winterhalfjaar juist de actieve periode. Waar we mossen in het zomerhalfjaar weinig zagen, zie je ze nu overal. Kijk eens op oude muurtjes, boomstronken, tussen stenen, in grasvelden, overal groeien daar nu mossen. Voorwaarde is wel dat er schaduw is, het niet te droog is en er weinig hoge planten groeien. Met goede ogen, of een loep, is het daar genieten van mooie gevarieerde mossentuintjes.

Geen echte wortels

Mossen zijn kleine planten. Maar wat is nu het verschil tussen mossen en de andere planten? Pluk, daar waar er veel staat, wat mos en bekijk het goed. Je ziet kleine hechtworteltjes, geen echte wortels om water en voedingsstoffen uit de grond op te zuigen, zoals de meeste andere planten doen. Je voelt heel dunne blaadjes, meestal maar één cellaag dik. Zo dun, dat mossen water en voedsel kunnen opnemen via hun bladeren, wat de andere planten alleen met wortels doen. Daarmee is ook duidelijk dat angst dat mossen muren aantasten onterecht is. Mossen halen al hun voeding en vocht uit de lucht, niet uit dat waarop ze staan, ze tasten dat dus ook niet aan.

Sporen

Mossen planten zich geslachtelijk voort met microscopisch kleine sporen. Andere planten hebben daar zaden voor, op een klein deel na dat ook sporen heeft, zoals bij voorbeeld varens. Mossen hebben één sporenkapsel per stengel, waar varens er vaak vele hebben per blad. Een sporenkapsel van een mos zit op een dun kaal stengeltje die uitsteekt boven de rest van het mos. Als er vele sporenkapsels zijn is dat vaak een heel mooi kleurrijk gezicht, het lijkt dan net of het mos bloeit.

Mos is ook groen

Er zijn mensen die vinden dat een gazon uit niets anders dan gras moet bestaan. Mossen hebben daar andere ideeën over. Vooral als de grond naar het zure neigt, wat vochtig, schaduwrijk en dicht getrapt is kunnen mossen daar beter leven dan gras. Geen probleem toch? Mos is ook groen.
Er zijn ook mensen die mossen zo mooi vinden dat ze die juist in hun tuin willen krijgen. Ga ze dan niet ergens weghalen en in je tuin planten. Dat mislukt heel vaak. Wachten tot de passende mossen vanzelf komen is beter. Je kan het wachten bekorten. Maak een plek in de volle- of halfschaduw kaal en de grond los. Leg er verspreid wat stenen neer, geen kalksteen. Zorg dat de grond naar het zure neigt door er wat karnemelk of turfmolm door te mengen. Dan wachten en alles wieden wat geen mos is. In een paar jaar zal er vanzelf een mooie mossentuin komen.
Laten we Leiderdorp niet alleen tot een groen, maar ook mosgroen dorp maken!

Tekst en foto’s: Ton Gordijn