Een deelnemersgroep aan de vaartocht bewondert in het archeologisch park Matilo de nagebouwde wachttorens.
Een deelnemersgroep aan de vaartocht bewondert in het archeologisch park Matilo de nagebouwde wachttorens. Foto: Nelleke Thissen

Vaarwandeltocht langs de sporen van Romeinen

Cultuur

Het Nederlandse deel van de noordgrens van het Romeinse rijk - de limes – bevat talloze goed bewaarde sporen van de Romeinse militaire aanwezigheid, zo'n kleine 2000 jaar geleden. Op diverse plekken langs deze grens – gevormd door de rivier de Rijn - zijn projecten op de rails gezet om de limes weer tot leven te wekken. Ook in onze regio wordt gewerkt aan diverse plannen. Inmiddels is een vaarwandeltocht van Leiden naar Leiderdorp gerealiseerd.

Door: Nelleke Thissen

Langs de Nederlandse limes, van Katwijk naar Nijmegen tot Xanten (Duitsland), zijn archeologische vondsten gedaan van onder meer legioenbases, forten, havenzones, boten, wachttorens en wegen. Met deze vondsten zijn diverse projecten tot stand gekomen om de toenmalige Romeinse aanwezigheid voor het publiek zichtbaar te maken. Verschillende organisaties en overheden werken daarin samen. Ook op het traject in Zuid-Holland is onder aanvoering van de provincie een aantal projecten geïnitieerd. Aan recreatieplannen voor het 'beleven' van de limes in Zuid-Holland wordt momenteel verder gewerkt door een netwerk van belanghebbenden waaronder Watercreatie Nederland, provincie, gemeenten en ondernemers.

Tom Hazenberg, archeoloog en ondernemer, vormt de spil. Hij is mede-initiatiefnemer van het vaararrangement over de Oude Rijn dat in de regio Leiden deze zomer als één van de eerste limes-evenement is gelanceerd. De boottocht voert van centrum Leiden naar Hoeve Dijkzicht in Leiderdorp. Halverwege wordt in de buurt van de Leiderdorpse brug aangemeerd om het vlakbij gelegen voormalige Romeinse fort Matilo te bezoeken. Het is nu een archeologisch park.

Strategische ligging

"Matilo was een belangrijk fort vanwege de strategische ligging op een kruispunt van waterwegen, het kanaal van Corbulo en de Oude Rijn", legt Hazenberg uit. De rivier verbond Brittannië met het Duitse Rijnland en was een belangrijk transportmiddel op zowel militair als handelsgebied. De Romeinen zaten van circa 50 tot 240 na Christus in Fort Matilo. Hun aanwezigheid was economisch zeer belangrijk voor de kleine lokale gemeenschappen rond deze legerplaats. "Dat weten we door vondsten bij de opgravingen hier", vertelt Hazenberg. Zelf is hij daar ook veelvuldig bij betrokken geweest. Een hoogtepunt was in 1996 de vondst nabij het kanaal van Corbulo van het beroemde bronzen Romeinse ruitermasker, het zo genoemde Gordonmasker, dat ooit werd gebruikt bij ruiterspelen. Het is nu te zien in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.

Mogelijkheden

Dankzij de medewerking van de Leidse Rederij en Hoeve Dijkzicht is het vaararrangement tot stand gekomen. Hazenberg en de andere netwerkdeelnemers hopen dat ook andere ondernemers, gemeenten en organisaties over de brug komen met plannen en ideeën voor de verdere opleving en exploitatie van de Zuid-Hollandse limes. Volgens de ondernemer/archeoloog biedt dit traject genoeg kansen en variatiemogelijkheden zoals aansluiting met de Romeinse activiteiten in Archeon in Alphen en koppeling met het Groene Hart met zijn vele wandel- en fietsroutes. "En met de Romeinse schepen die in de havenzone van het voormalige castellum in Zwammerdam zijn gevonden. Deze unieke eiken platbodems zijn wereldberoemd en staan bekend als de Zwammerdamschepen", voegt hij daar enthousiast aan toe. Momenteel wordt in Archeon een enkele gerestaureerd.

Unesco

Het Nedergermaanse deel van de limes is genomineerd om te worden uitgeroepen als Unesco Werelderfgoed. Het besluit valt in het jaar 2021. Hierdoor komt de limes in ons land nog meer in de belangstelling te staan, denkt Hazenberg. Hij is één van de gidsen op de vaarwandeltocht over de Oude Rijn. "Deze oude Romeinse grens vormt een attractief onderdeel van de historie. Er valt het nodige over te vertellen en voor het publiek veel te ontdekken", verzekert hij.

Het vaarwandelarrangement inclusief lunch vindt plaats op de zaterdagen 17 augustus, 7 en 28 september en 12 oktober.

Programma: vertrek om 10.00 uur per sloep van de Leidse Rederij, Apothekersdijk Leiden; 10.30 uur wandeling met gids door Park Matilo; 11.30 uur varen; 12.00 uur Romeinse lunch bij Hoeve Dijkzicht, Achthovenerweg 13 in Leiderdorp; 13.00 uur varen; 14.00 uur Aankomst Leidse Rederij (Apothekersdijk).

Kosten € 35 pp, incl. sloep, schipper, rondleiding en lunch. Reserveren (noodzakelijk) via www.sloepennetwerk.nl/arrangementen.

Aad en Jantine Dorrepaal van Hoeve Dijkzicht zwaaien hun gasten uit na de Romeinse lunch. Staand in de boot gids en archeoloog Tom Hazenberg.

Uit de krant