Huis ter Does herrijst in Kijk- en Afhaalpunt

Het moet rond het jaar 1600 echt een blikvanger zijn geweest in Leiderdorp. Het kasteel Huis ter Does was in opdracht van admiraal Pieter van der Does in zijn oude glorie hersteld en ongetwijfeld een van de opvallendste gebouwen in de regio. Nog geen anderhalve eeuw later werd het afgebroken, maar de grandeur van die hoogtijdagen herleeft in de maquette die Leiderdorper Will van Gessel gemaakt heeft. Het mini-kasteel – exact 37 maal kleiner dan het origineel – werd zaterdag 11 mei onthuld in het Kijk- en Afhaalpunt aan de Hoofdstraat 164 in Leiderdorp en is daar elke vrijdag te bezichtigen.

Door: Corrie van der Laan

Van Gessel is een waar artiest als het gaat om het bouwen van maquettes. In 2013 oogstte hij al grote bewondering met zijn miniatuur winkelstraat waarin hij 25 winkeltjes die in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw waren gevestigd in de Leiderdorpse wijk Doeskwartier op een schaal van 1:25 heeft nagemaakt. Een monnikenwerk, uitgevoerd met ongelooflijk geduld en oog voor detail. Een van de winkeltjes is zijn eigen voormalige Spar buurtsuper, het tegenwoordig Kijk- en Afhaalpunt.

Opgravingen

Dat hij ooit ook Huis ter Does in klein formaat zou herscheppen, was onontkoombaar. Het kasteel, op een steenworp afstand van het Doeskwartier, fascineert hem al sinds zijn kinderjaren. Dat begon, zo vertelde Van Gessel zaterdag, toen hij in 1952 op de lagere school naast een zoon van de familie van Egmond zat, die toen woonde in boerderij Doeshof. "Op het terrein van de boerderij waren net opgravingen gestart op de plek waar het kasteel gestaan heeft. Wij vroegen ons af wanneer die pot met goud naar boven zou komen. Die is natuurlijk nooit gevonden, maar wel de funderingen."

Voor de modellen van de Doeskwartier winkeltjes kon Van Gessel gebruik maken van oude foto's, verhalen van oude bewoners en zijn eigen geheugen. Aanwijzingen voor het exacte uiterlijk van Huis ter Does waren een stuk lastiger te vinden. Het kasteel is rond 1740 afgebroken en bouwtekeningen zijn er niet. Wel bestaan er etsen en schilderijen, maar die zijn architectonisch gezien lang niet altijd betrouwbaar. Dankzij de opgravingen is bekend hoe het grondplan eruit zag maar al met al had Van Gessel bedroevend weinig bronnen om uit te putten.

Architect en aannemer

Een ontmoeting met dorpsgenoot en egyptoloog Willem Hovestreydt in het najaar van 2017 zette de plannen voor de kasteelmaquette op een nieuw spoor. Hovestreydt had al eerder onderzoek gedaan naar de rekeningen voor de herstelwerkzaamheden aan het kasteel waartoe Pieter van der Does opdracht gaf in de jaren 1591 tot 1597. In totaal een pakket van zo'n 150 bladzijden dat enorm veel informatie gaf over de gebruikte materialen. De twee besloten het project samen aan te pakken. De rolverdeling was duidelijk, aldus Van Gessel: "Willem was de architect, ik de aannemer. We hadden minstens eens per week contact en hadden afgesproken elkaar niet te sparen. Als er iets niet klopte, dan zeiden we dat en begonnen we desnoods opnieuw."

Vanaf het begin was duidelijk dat het kasteel niet net als de winkeltjes op een schaal van 1:25 gebouwd kon worden. "Dat werd te groot en zouden we niet kwijt kunnen." Het werd 1:37, waarmee het model toch nog een kolos van 108 cm breed (exclusief de slotgracht) en 56 cm hoog is geworden. Het model staat op een draaivoet want, zegt Van Gessel, "De achterkant is even interessant als de voorkant."

Al met al heeft de bouw van de maquette anderhalf jaar geduurd. Elk onderdeeltje is met de hand gemaakt. Zo heeft Van Gessel tientallen uren besteedt aan het knippen van de leien voor de dakbedekking uit vellen karton. "Die vellen heb ik nog genoeg, dat zijn de oude reclamekaarten van de Spar."

Nelleke Hovestreydt, de echtgenote van Willem, heeft het werk vanaf het begin gefilmd wat heeft geleid tot een prachtige 'the making of'- film. Deze werd zaterdag vertoond aan een bewonderend publiek, waaronder ook een aantal nazaten van de familie Van der Does. Het oudste lid van de familie, jonkheer Hanno van der Does, mocht daarna de maquette onthullen door een gordijn weg te trekken.

Op vrijdag 17 mei van 10.00 tot 17.00 uur en zaterdag 18 mei van 14.00 tot 17.00 uur is het mini-Huis ter Does voor iedereen te zien in het Kijk- en Afhaalpunt aan de Hoofdstraat 164. Daarna is bezichtiging elke vrijdag mogelijk van 10.00 tot 17.00 uur. De toegang is gratis.