Oud-brandweercommandant Aad Vons aan de hefboom van de waterpomp aan de handbrandspuit, uitgevonden rond 1660.
Oud-brandweercommandant Aad Vons aan de hefboom van de waterpomp aan de handbrandspuit, uitgevonden rond 1660. Foto: Arjaan Wit

‘Van emmer tot elektrisch’

Cultuur Open Monumentendag

De tweede van een serie interviews in de aanloop naar Open Monumentendag 2022 in Leiderdorp 

Als de roldeur van de kazerne omhoog gaat en de knalrode Magirus-Deutz Mercur gepoetst staat te pronken in het zonlicht, is niet alleen oud-brandweercommandant Vons trots. Ook een toevallige passant stapt binnen en laat ongevraagd weten hoe mooi deze brandweerwagen is. Samen strijken ze over de platte neus. “Zover wij weten zijn er nog vier van dit type in Nederland. Deze uit 1960 is echt de mooiste”, zegt Aad Vons. “We koesteren deze oldtimer en houden dit ‘monument’ historisch duurzaam.

En als we het toch over het thema van Monumentendag hebben, kan Vons die met zijn onderhoudsgroep een minimuseum beheert in de brandweerkazerne aan de Simon Smitweg ook een duit in het zakje doen. “Is een brandje blussen niet begonnen met het doorgeven van emmers water? Hier staan er nog een paar!” Van de emmerspuit die er ook staat, komen we terecht bij Jan van der Heijden. “Hij bracht daar rond 1660 verandering in door de handbrandspuit uit te vinden. Toch was dit ook duurzaam, want burgers of weesjongens bedienden de hefbomen voor het oppompen van water uit sloot of gracht.”


Glimmend koperwerk

Als een deskundige rondleider licht Vons de historie toe. “Zeker in het verleden was de kans op brand vaak groot. Men kookte op open vuur, warmde zich aan de open haard en in tijden van oorlog werd de vijand het vuur soms letterlijk aan de 

schenen gelegd. Ook de brandweer in vroegere jaren was wel wat anders uitgerust dan nu. Het is altijd weer een genoegen om naar spullen en foto’s te kijken met het oude materiaal, glimmend koperwerk en stoere mannen.”

Rond 1870 is het met de duurzaamheid gedaan. “Niemand die dat erg vond, want de brandbestrijding werd beter en efficiënter. De stoombrandspuit werd aangedreven door water te verhitten met kolen. Dat leverde 1500 liter water per minuut, terwijl de handspuit in die tijd voor 150 liter garant stond.”

De techniek gaat verder. Rond 1915 komen de eerste autospuiten met benzinemotoren. “Later in de tijd worden de autospuiten voorzien van dieselmotoren die toch behoorlijk vervuilend waren”, erkent Vons. “Door het hoge toerental dat nodig was om de druk op te voeren, mag je deze vorm van aandrijving best milieuonvriendelijk noemen, hoewel de diesels van nu weer sterk verbeterd zijn qua koolstofuitstoot en brandstofverbruik.”


Betrouwbaarheid

Als we het over toekomst hebben, durft de voormalig brandweercommandant op twee manieren het woord duurzaam weer in de mond nemen. “Klimaatbescherming en milieubewustzijn zijn fundamentele waarden, ook in de brandbestrijding. Brandweervoertuigen met een elektrisch aandrijvingsconcept of hybride aandrijvingstechnologie zijn in de maak. Deze vinding combineert aspecten van duurzaamheid en langdurige betrouwbaarheid van blusmaterieel. Dit jaar worden de eerste nieuwe tankautospuiten in Amsterdam operationeel. En alle gereedschappen op het voertuig worden inmiddels al elektrisch aangedreven.”

“Tja”’, Vons zucht, “en deze mooie brandweerkazerne verdwijnt. En voor de duurzame en goed bewaarde historische brandweerspullen is nog geen ruimte gevonden. Er is al veel over gezegd….” Hij kijkt gelaten rond. Deze binnenbrand is Aad Vons nog niet meester.

Op Open Monumentendag, zaterdag 10 september, is er bij en in de brandweerkazerne veel te zien en te beleven. Wie wil nu niet eens zelf de handbrandspuit bedienen?


Dit is de tweede van een serie interviews die Saskia Stoelinga hield in het kader van Open Monumentendag 2022, op zaterdag 10 september. Landelijk thema is dit jaar ‘Duurzaamheid duurt het langst’. In Leiderdorp is tussen 11 en 5 uur van alles te beleven voor jong en oud. Wandelend of fietsend leidt het Comité Open Monumentendag Leiderdorp u langs vier poldermolens, een monumentaal woonhuis en het opgravingsgebied van Leython, alle met een lange historie. Ook bij bezienswaardigheden van recentere datum staan de deuren open, zoals het Alrijne Ziekenhuis, het gemeentehuis (start en eindpunt van de route), de milieustraat, de brandweerkazerne en bezoekerscentrum De Polder. Met eigen ogen ziet u hoe men overal werkt aan duurzaamheid. “Meedoen kost niets en is meer dan de moeite waard”, aldus het Comité Open Monumentendag Leiderdorp. Het kleurrijke programmaboekje is begin september gratis verkrijgbaar.

Afbeelding

Uit de krant