Danseresjes

ZES ACTIEVE GIDSEN VAN NATUURORGANISATIE IVN VOLGEN HET PLANTEN- EN DIERENLEVEN IN LEIDERDORP. OM DE WEEK SCHRIJVEN ZIJ IN DEZE RUBRIEK OVER HUN BEVINDINGEN.

Hun wetenschappelijke naam is Fritillaria, wat verwijst naar de gelijkenis met een romeinse dobbelbeker. Wij noemen ze kievitsbloem want in knop hebben wel iets weg van een gespikkeld kievitsei. Ze behoren tot de Leliefamilie.

Bijzonder en zeldzaam zijn ze. Ze zijn heel kritisch en stellen hoge eisen aan hun omgeving. In de winter willen ze met hun voetjes in het water staan, ze willen graag met rust worden gelaten en ze moeten in het voorjaar hommelkoninginnen in de buurt hebben. Als dit allemaal in orde is bedanken ze ons in het voorjaar met bungelende paarse of heel soms witte klokjes, die op een omgekeerde tulp lijken, maar dan wel met een heel fascinerend blokjespatroon. Van dichtbij zie je de mooie dambordtekening; kleine vlakjes donker- en lichtpaars wisselen elkaar af. Op hun dunne stengels schommelen ze zachtjes in de wind en lijken wel op balletdanseresjes met een paarse of witte tutu.

Dit bolgewasje komt oorspronkelijk uit Afghanistan, maar is al rond 1575 vanuit Constantinopel naar Europa gekomen. Er is een legende die vertelt dat toen Christus stierf alle bloemen hun kopjes bogen behalve dit bloempje. Een engel daalde uit de hemel en berispte de bloem. Zij bloosde en liet haar kopje beschaamd hangen. Sindsdien hebben alle kievitsbloemen hangende blozende klokjes.

Hommelkoninginnen

De bloemen worden bestoven door hommelkoninginnen. Alleen zij zijn groot en sterk genoeg om zich aan de bloemrand vast te haken en zich naar binnen te slingeren. Ze zijn op zoek naar de nectar die hoog in de bloem zit. Op hun weg naar boven blijft er wat stuifmeel hangen aan hun bontjasje en dat wordt weer afgegeven bij de volgende bloem die ze bezoeken. De hommels worden aangetrokken door de reflecterende lichtstralen van de dambordtekenening van de bloem. Als er na de bevruchting zaden worden gevormd, worden deze verspreid door het water waarin ze ’s winters het liefst staan. Het duurt wel acht jaar voor een plant de eerste bloemen heeft.

Heemtuin

Al deze voorwaarden hebben gezorgd dat de bloem zeldzaam is geworden. Waar vind je nog drassige graslanden en voldoende hommels, want daar gaat het ook niet goed mee. Gelukkig is er in Leiderdorp nog een klein stukje in de Houtkamp waar er nu een paar bloeien. Daar lag ik laatst languit om een zo mooi mogelijke foto te maken van deze danseresjes toen beheerder Bert mij zag liggen. Hij moest hartelijk lachen en zei heel vals dat de Heemtuin dit jaar paars zag van de kievitsbloemen. Alleen heel erg jammer dat de Heemtuin al maanden gesloten is voor publiek vanwege Corona. Dat was voor mij wel een beetje zout in de wond strooien, én een nat pak, want kievitsbloemen houden van nattigheid!

Tekst: Ada van der Aar