Expositie 'Nieuw Licht op Leithon'

In het gebied naast de tennisbanen aan de Hoogmadeseweg (voormalig Samsonveldje) zijn in 2013 opgravingen gedaan. Op deze plek lag in de vroege middeleeuwen de nederzetting Leithon. De vondsten tonen het leven van de toenmalige Leiderdorpers en vormen de basis voor de tentoonstelling Nieuw Licht op Leithon. Deze is vanaf 3 maart te zien in het Leiderdorps Museum.

door Nelleke Thissen

'Dat in de bodem van dit gebied de nodige voorwerpen zouden zitten was bekend. Maar dat de vondsten archeologisch gezien uniek zijn, is verrassend. Ze geven nieuwe informatie over het dagelijks leven in de merovingische en Karolingische tijd in Nederland en zelfs in West-Europa", zegt Bob Reidsma, voorzitter van het Leiderdorps Museum. Er zijn, zo meldt hij verder, ruim 200.000 artefacten opgegraven. Veelal spullen die de mensen in de periode 600 tot 800 n.Chr. als afval dumpten in de Leitha, een zijriviertje van de Oude Rijn. De nederzetting Leithon lag aan zijn beschoeide oevers. Dankzij de kleibodem bleven de voorwerpen redelijk geconserveerd. Het gaat om gereedschappen, wapens, sieraden, munten, kammen, schoenen, stukken touw, aardewerkscherven, weefgetouwgewichten, maar ook dierenbotten. Tezamen vertellen ze hoe de Leiderdorpers destijds leefden, wat ze aten, hoe ze woonden en de kost verdienden. "Een puur stukje geschiedschrijving", betoogt Reidsma. "Het moet een hoogstaande cultuur zijn geweest qua ambachten, nijverheid en handel mede dankzij de Oude Rijn, de snelweg van de Middeleeuwen".

topstuk
De thematisch opgebouwde expositie in het Leiderdorps Museum toont het ontstaan van de nederzetting, hoe de bewoners tussen de 6e en 9e eeuw na Chr woonden, zich kleedden, zich voedden en wat zij produceerden. Maar ook thema's als religie en het omringende landschap komen aan bod. Te zien zijn voorwerpen, omschrijvingen, afbeeldingen, videoprojecties een merovingisch huis en een weefgetouw waarmee Fries laken werd gemaakt. Leerlingen van basischool De Hasselbraam maakten van klei de gewichten ervoor. Bijzondere stukken zijn onder meer een zwaard en langsax, steekwapen. Maar als topstuk noemt Reidsma een leren geldbuideltje van een speldensmid die sierspelden voor kleding maakte en verkocht. "Hij reisde van plaats naar plaats. Het geheel intact gevonden buideltje met munten en bronzen materialen vertegenwoordigt zijn business", klinkt het enthousiast.

Rapport
De basis voor de tentoonstelling vormt het ruim 800 pagina's tellende gelijknamige wetenschappelijke rapport Licht op Leithon, opgesteld door Menno Dijkstra. Deze archeoloog van de Universiteit van Amsterdam gaf in 2013 leiding aan de zes maanden durende opgravingen en aan het daaropvolgende onderzoek van de vondsten. De totale kosten (1 miljoen euro) zijn gedeeld door rijk en gemeente Leiderdorp. Het rapport is eind 2017 gepresenteerd. Het Leiderdorps museum is voorjaar 2018 begonnen met de voorbereidingen van de expositie. Daaraan is sindsdien hard gewerkt. De laatste maanden zijn dagelijks ongeveer tien museumvrijwilligers in de weer, meldt Reidsma. "Het wordt onze duurste tentoonstelling". Maar de belangrijke uitkomsten van de opgravingen rechtvaardigen dat, zo betoogt de voorzitter. Het benodigde bedrag is bijeengebracht via fondsenwerving. Fonds 1818 heeft een belangrijke bijdrage gedoneerd. Op initiatief van de stichting Kunst- en Cultuurbevordering Alphen a/d Rijn, ook een sponsor, maakte beeldend kunstenaar Barbara Guldenaar een aquarel van Leithon.

Opening
Licht op Leithon wordt zondag 3 maart geopend door Alcuinus, een rechtsgeleerde van Karel de Grote. Deze Engelse monnik had als taak de bevolking enige scholing bij te brengen. De tentoonstelling besteedt aandacht aan een gedicht van hem. Verder is een door archeoloog Menno Dijkstra geschreven boekje te koop. Een laagdrempelige en rijk geïllustreerde publieksuitgave over Leithon. De tentoonstelling is te zien van 3 maart tot 16 november in het Leiderdorps Museum, Gebouw De Sterrentuin, Van Diepeningenlaan 110.