Regioraad afgeschoten

De Leiderdorpse gemeenteraad ziet niets in het plan om samen met Leiden, Oegstgeest, Voorschoten en Zoeterwoude een Leidse regioraad te vormen. Alle fracties spraken zich maandagavond uit tegen deze bestuurlijke samenwerkingsvorm, die de voorkeur heeft van de colleges van de vijf gemeenten. In wat voor bestuurlijke vorm die samenwerking dan wèl gegoten moet worden, daar was geen consensus over. VVD, GroenLinks, PvdA en LPL willen voorlopig min of meer op de huidige voet doorgaan, maar zien het er op termijn wel van komen dat de gemeenten fuseren. D66 gaf onomwonden aan voorstander te zijn van een fusie op zo kort mogelijke termijn. Het CDA zat aan het andere kant van het spectrum en wees een fusie, ook in de toekomst, pertinent af.    

De gemeenten in de Leidse regio praten al sinds oktober 2015 over intensivering van de onderlinge samenwerking. Dat is nodig om bovenlokale problemen slagvaardig te kunnen aanpakken. Vorig jaar is de Toekomstvisie Leidse Regio vastgesteld, waarin een aantal thema's zijn aangegeven waarop nauwe samenwerking noodzakelijk is: wonen & groen, vervoer & betere bereikbaarheid, het aanbod van regionale voorzieningen , economie en aanpassing aan klimaatveranderingen en duurzaamheid.

Alle gemeenten hebben zich achter die toekomstvisie geschaard. Maar het is minder eenvoudig een samenwerkingsvorm te vinden waarin de ambities uit die toekomstvisie gerealiseerd kunnen worden. Als het puur gaat om bestuurlijke slagkracht, dan ligt een fusie voor de hand. Maar daar voelen met name Zoeterwoude, Voorschoten en Oegstgeest niets voor. Ze vrezen dan teveel overvleugeld te worden door grote broer Leiden.

De colleges van de vijf gemeenten hebben voorgesteld om te gaan voor een 'Leidse regioraad' die vanuit de deelnemende gemeenten taken en bevoegdheden krijgt om de gezamenlijke uitdagingen op te pakken. Met een dagelijks bestuur bestaande uit de burgemeester en wethouders van de vijf gemeenten en een controlerende raad waarin alle fracties uit de regio stemrecht hebben. Volgens wethouder Kees Wassenaar, lid van de stuurgroep uit wiens koker het regioraadplan komt, is dit momenteel de best mogelijke oplossing. "Een fusie zou nog beter zijn maar is nu duidelijk niet haalbaar."

De Leiderdorpse raadsfracties zagen echter teveel nadelen aan de regioraadconstructie. Het zou de 'bestuurlijke drukte' in de regio vergroten en de democratische legitimiteit laat te wensen over. Bovendien is er een ingewikkeld en duur proces voor nodig, wat je nog een keer moet overdoen als het op den duur toch tot een fusie komt. Want volgens een ruime raadsmeerderheid is dat op de langere termijn toch onvermijdelijk.

Als het aan D66 ligt, schudden de regiogemeenten de koudwatervrees af en gaan ze meteen voor een fusie. Waaraan dan wel de nodige voorwaarden gesteld moeten worden, zodat de Leiderdorpse burgers er zeker niet op achteruit gaan. Ook moeten minimaal drie maar liefst alle vijf de gemeenten meedoen.

Wat de VVD betreft was dat toch een brug te ver. "Wij sluiten fusie niet uit maar zien het meer als een stip op de horizon", zei fractievoorzitter Ino Cooijmans, die erop wees de gemeente Leiderdorp in prima vorm is als het gaat om financiën en bestuurskracht en een fusie nu helemaal niet nodig heeft. Hij adviseerde om even pas op de plaats te maken en de samenwerking tussen de gemeenten rustig te laten groeien. "Zodat over een paar jaar alle gemeenten zich afvragen: 'we doen al zoveel samen, waarom gaan we eigenlijk niet fuseren?'."

"Een samengestelde gemeente – dat is een mooi woord voor een fusiegemeente – met aandacht voor dorpen en wijken heeft onze voorkeur", liet PvdA raadslid Roeland Schmidt weten. "Maar het is nog te vroeg om dat met vijf gemeenten te doen, de onderlinge verschillen zijn nog te groot."

Ook LPL voorman Hugo Langenberg vond het te vroeg voor een fusie. Laten we eerst maar eens kijken hoe de bestaande samenwerkingsverbanden geoptimaliseerd kunnen worden, adviseerde hij.

GroenLinks wilde graag helderder hebben welke bestuursvormen het meest effectief zijn om concrete doelen te bereiken. "Lukt het bijvoorbeeld beter om de doelstellingen op gebied van duurzaamheid, of van woningbouw, te halen als we fuseren? Als we dat weten, kunnen we ook beter aan de burgers uitleggen waarom we gaan voor een bepaalde samenwerkingvorm", gaf fractievoorzitter Jeannette Hofman aan.

Het CDA sloot als enige partij een fusie uit. "Als je dat doet, gaat de menselijke maat verloren", zei raadslid Felix Stam. De Christendemocraten willen wel toe naar een zwaardere vorm van regionale samenwerking dan er nu is.

Burgers meer betrekken

Alle fracties waren het erover eens dat de burgers meer bij het hele proces betrokken moeten worden. Tot nu toe is dat nog veel te weinig gebeurd, vond de raad, Cooijmans (VVD) pleitte ervoor de kwestie 'fuseren of niet' tot verkiezingsitem te maken, zodat de Leiderdorpers zich hierover in maart volgend jaar duidelijk kunnen uitspreken.